Хүйтэн дайны үед АНУ-ын дипломат харилцаанд гол үүрэг гүйцэтгэж байсан төрийн нарийн бичгийн дарга асан ахмад дипломатч өдгөө 99 насыг зооглоод буй Хенри Киссинжер хэлэхдээ АНУ-Хятадын мөргөлдөөн ширүүсэхийн хэрээр ойрын 5-10 жилийн дотор “Дэлхийн III дайн" дэгдэж магадгүй гэж анхааруулжээ.
Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Киссинжер орон нутгийн цагаар 17-ны өдөр Британийн долоо хоног тутмын The Economist сонинд өгсөн ярилцлагадаа, "Хүн төрөлхтөнд аюул заналхийлэл учруулах чадамжийнхаа хувьд одоогоор 2 том хүчин зүйл байгаа нь АНУ болон БНХАУ юм" хэмээн цохон тэмдэглэсэн байна.
Тэрээр үргэлжлүүлэн “Бид өдгөө яг л “Дэлхийн I дайн”-ы өмнөхтэй ижил нөхцөл байдалд байна. Аль аль талд нь улс төрийн буулт хийх орон зай байхгүй бөгөөд тэнцвэрт байдлыг алдагдуулсан аливаа үйлдэл үүнээс шалтгаалан гарсан тохиолдолд гамшигт үр дагаварт хүргэж болзошгүй юм” хэмээн дурдав.
"Хүн төрөлхтний цаашдын хувь заяа АНУ, Хятад хоёрыг эвлэрэх эсэхээс шалтгаалах болно. Бид 5-10 жилийн дотор дайн өдүүлэхгүй байх арга замыг олох ёстой" гэж дахин дахин онцолсон юм.
Түүнчлэн төрийн нарийн бичгийн дарга асан Киссинжер хиймэл оюун ухаан (AI)-ийн хөгжил дайн байлдаанд хэрхэн нөлөөлөх талаар мөн анхааруулав. Түүхийн хуудсыг сөхөөд үзвэл газарзүйн болон зэвсэг техникийн хязгаарлагдмал байдал зэргээс болж дайсны армийг тэр чигт нь устгаж байсан үе хэзээ ч байгаагүй. Гэтэл одоо хиймэл оюун ухааны ачаар ийм хязгаарлалт үгүй болоод байна” хэмээн тэрээр үргэлжлүүлжээ..
Гэвч хиймэл оюун ухааны хөгжлийг өдгөө эхэлсэн цэг рүү нь буцаах ямар ч аргагүй болсон учир хүйтэн дайны дараа цөмийн гүрнүүд зэвсгээ хураалгасны нэгэн адилаар цэрэг армийн салбарыг хиймэл оюун ухаанд суурилсан аливаа технологиос ангид оршиход нь тус хоёр улс яриа хэлэлцээ хийх ёстойг тэрээр сануулжээ.
Түүнчлэн Киссинжер АНУ болон БНХАУ эв найрамдалтайгаар зэрэгцэн оршиж болохуйц бодитой шийдлийг энэ үеэр санал болгосон байна. Тодруулбал хоёр улс Тайванийн асуудлаарх бие биенийхээ байр суурийг үндсээр нь хадгалах ёстойгоос гадна АНУ-ын тал Номхон далайн бүс нутагт цэргээ байршуулах тал дээр тун болгоомжтой хандаж, Тайванийн тусгаар тогтнолыг дэмжиж байна гэсэн хардлагыг төрүүлэхгүй байх ёстой гэжээ.
Тэрчлэн Тайваньд дайн дэгдвэл дэлхийн эдийн засаг асар их хохирол амсаж, Хятад улс ухрахаас өөр аргагүй болно гэдгийг анхааруулсан байна.
1970-аад он буюу хүйтэн дайн ид өрнөж байх үед тэрээр АНУ-ын дипломат үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож байсан юм. Тухайлбал ерөнхийлөгч Никсоны засаг захиргааны үед үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөхөөр ажиллаж байсан Киссинжер 1971 онд Хятадад маш нууц айлчлал хийж, тухайн үеийн Хятадын ерөнхий сайд Жоу Эньлайтай тус хоёр улсын харилцааг сайжруулах талаар ярилцаж, 1979 онд хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоох замыг нээж өгч байв.
Ийнхүү тэрээр барууны орнууд болон коммунист орнуудын хоорондох хэт ширүүн сөргөлдөөнийг намжаахад хувь нэмрээ оруулсан түүхэн дипломатч билээ.
Үүний зэрэгцээ, төрийн нарийн бичгийн дарга асан Киссинжер хэдэн жилийн өмнөөс л АНУ-БНХАУ-ын хооронд мөргөлдөөн үүсч болзошгүйг анхааруулж, хоёр орны хурцадмал байдлыг намжаахыг удаа дараа сануулж, шаардаж байв.
2021 онд Аризонагийн их сургуулийн дэргэдэх МакКэйн олон улсын манлайллын хүрээлэнгээс зохион байгуулсан форумд оролцохдоо “АНУ, БНХАУ-ын хоорондын хурцадмал байдал нь зөвхөн АНУ төдийгүй дэлхийн хамгийн том асуудал болоод байна. Энэ асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй бол дэлхий дахинд сөргөөр нөлөөлөх нь дамжиггүй” хэмээн анхааруулж байсан удаатай.
Эх сурвалж: Asiae