Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас дэлхийн далай тэнгисийн усны температур дээд цэгтээ хүрээд байгаагийн улмаас ирэх жил түүхэн дэх хамгийн халуун жил болж магадгүй гэх судалгаа гарчээ.
BBC агентлагийн орон нутгийн цагаар 24-ний өдөр “Earth System Science Data" (ESSD) шинжлэх ухааны сэтгүүлд саяхан нийтлэгдсэн судалгаанаас иш татан мэдээлснээр, сүүлийн 15 жилийн хугацаанд дэлхийд хуримтлагдсан дулааны хэмжээ 50 хувиар нэмэгдсэн бөгөөд энэ нь ихэвчлэн далайн усны температурыг нэмэгдүүлэхэд нөлөөлсөн хэмээн мэдээлсэн байна.
Судалгаанаас үзэхэд энэ сард дэлхийн далай тэнгисийн усны температур урьд өмнө байгаагүй дээд цэгт хүрээд байгаа ба түүний дотор онцгойлон их хэмжээгээр өссөн бүс нутгууд ч байгаа юм. Тухайлбал, өнгөрсөн сард Хойд Америкийн зүүн эрэг орчмын гадаргын усны температур 1981-2011 оны дунджаас Цельсийн 13.8 хэмээр дулаарсан байна.
Гэвч эрдэмтэд яагаад ийм зүйл болж буй талаар бүрэн тайлбарлаж чадахгүй байгаа юм. Судалгааг удирдсан далай судлаач Карина фон Шукман "Ийнхүү эрс дулаарч байгаагийн шалтгаан одоогоор тодорхой бус байна. Энэ нь уур амьсгалын өөрчлөлт үү, байгалийн хэлбэлзэл үү, эсвэл энэ хоёрын хослол уу гэдгийг бид хараахан мэдэхгүй ч өөрчлөлт гарч байгаа нь үнэн” хэмээн цохон тэмдэглэв.
Дэлхийн далай тэнгисийн усны температур аж үйлдвэржилтийн өмнөх үетэй харьцуулахад 0.9 хэмээр нэмэгдсэн бөгөөд үүнээс сүүлийн 40 жилд 0.6 хэмээр нэмэгдсэн байна. Харин газрын хөрсний температур аж үйлдвэржилтийн өмнөх үеийнхээс Цельсийн 1.5 хэмээр нэмэгджээ.
Далайн усны температур хуурай газраас бага нэмэгдсэн шалтгаан нь далайн усыг халаахад хуурай газраас илүү их энерги зарцуулдаг ба далай нь гүнээсээ дулааныг шингээдэгтэй холбоотой юм. Гэсэн хэдий ч далайн усны температур огцом өсөх нь ноцтой үр дагаварт хүргэх аюултай. Тухайлбал дулаан ус нь далайн амьтдыг олноор нь үхэлд хүргэж болзошгүй ба тэр дундаа шүрэн хад ихээхэн хохирол амсах тооцоо бий.
Далайн усны температур нэмэгдэхийн хэрээр хар салхи зэрэг халуун орны циклонууд илүү их энерги шингээдэг ба ингэснээр илүү хүчтэй болж, удаан хугацаагаар үргэлжилдэг байна.
Үүнээс гадна температур нэмэгдэхийн хэрээр эзэлхүүн нь нэмэгддэг дулааны тэлэлтийн нөлөө нь усны хэмжээг ихэсгэдэг бөгөөд энэ нь Гренланд, Антарктидын мөсөн бүрхүүлийг хурдан хайлахад хүргэх аюултай. Үүний улмаас далайн түвшин нэмэгдэхийн хэрээр эрэг дагуу үерийн эрсдэл нэмэгдэх юм.
Түүгээр ч зогсохгүй дулаан ус нь нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингээх чадвар багатай байдаг тул одоогийн байдлаар хүлэмжийн хийн ялгаруулалтын дөрөвний нэгийг шингээдэг далай нь усны температурын өсөлтөөс болж нүүрсхүчлийн давхар ислийг бага шингээхэд хүрвэл агаар мандалд илүү их нүүрстөрөгчийн давхар исэл хуримтлагдаж, агаар мандал ба далайн усны дулааралд эргээд нөлөөлөх хүчин зүйл болж болзошгүй юм.
Далайн гадаргын температурыг бууруулдаг “Ла Ниньо" үзэгдэл 2020 оны сүүлчээс эхэлсэн ч далайн усны температур нэмэгдсээр байгаа ба одоо бүр эсрэгээрээ Номхон далайн зүүн бүсийн халуун орны гадаргын усны температур хэвийн хэмжээнээс нэмэгдүүлдэг “Эль Ниньо” үзэгдэл усны температурын өсөлтийг улам нэмэгдүүлэх төлөвтэй байна.
“Эль Ниньо” үзэгдлийн улмаас ирэх жил түүхэн дэх хамгийн дулаан жил болно гэх таамаг мөн гараад байгаа юм.
ХБНГУ-ын Потсдамын Уур амьсгалын нөлөөллийн судалгааны хүрээлэнгийн (PIK) доктор Йозеф Рудешер "”Эль Ниньо” үзэгдэл нь дэлхийн температурыг цельсийн 0.2-0.25 хэмээр нэмэгдүүлэх боломжтой" гэж таамаглажээ.
Австралийн Цаг уурын товчооны ажилтан Хью МакДауэлл хэлэхдээ "Дэлхийн ч тэр, Австралийн ч тэр цаг уурын урьдчилсан байдлаар “Эль Ниньо” үзэгдэл тун хүчтэй ажиглагдах шинжтэй байгаа” хэмээн таамагласан байна.
Түүнчлэн дэлхийн дулаарал хэдэн жилийн турш бараг л өөрчлөгдөөгүй байж байгаад гэнэт шатны гишгүүр алгасч байгаа мэт температур огцом өсөж байгаа нь “Эль Ниньо” үзэгдэлтэй холбоотой гэж зарим судлаачид дүгнэв.
Доктор Шукман ""Эль Ниньо" үзэгдэл намжсаны дараа температур дахин буурч магадгүй гэдгийг тэмдэглээд “Бидэнд үүнийг саармагжуулах боломж байгаа ба үр дагаврыг багасгахын тулд байгаа бүх боломжоо ашиглах хэрэгтэй” хэмээн цохон тэмдэглэжээ.
Эх сурвалж: Yonhap