Төрийн өндөрлөгүүд түнжин хагарч, унтаа улс төр түр сэрлээ. Өнгөрсөн Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас хойш Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд хоёрын бие биедээ туньсан тунирхал дотроо бугшсаар сая 2022 оны сүүлчээр задарч, улс төрд эрх мэдлийн төлөөх өрсөлдөөн хэсэг өрнөв. Гэвч энэ тоглолт удаан үргэлжилсэнгүй.
Одоогоос сарын өмнө Засгийн газраас нүүрсний хулгайн хэргээр шүгэл үлээж, улс төрд том мафи бий болсон гэдэг ойлголтыг ард түмэнд өгч байлаа. УИХ-ын гишүүд ч өнгөрсөн хугацаанд амаа үдүүлсэн аятай чив чимээгүй байснаа гэнэт дор бүрнээ ам нээж, “Нүүрсний хулгайн хэрэг гаарч, үүний нөлөөгөөр Монгол Улс ийм боломжоо алдаж, ийм хэмжээний хөрөнгийг хэсэгхэн хүмүүс хувааж идсэн” гэх санаанд багтамгүй том тоо хэлж, түүнийгээ батлах гэж олон ч арга сэдсэн. Өөрөөр хэлбэл, 40 их наяд төгрөгийн нүүрс улсын хилээр ямар ч хяналтгүй гарч, түүнийг нь нэр бүхий цөөн хэдэн улстөрч, бизнесийн бүлэглэл хувааж идсэн гэх. Удалгүй Засгийн газраас тайлбар хийж, тэр их хэмжээний нүүрс алдагдсан байх боломжгүй гэх няцаалт хийж байв. Нүүрсний хулгайн хэрэг манайд гаарсан нь үнэн. Улстөрчид холбогдсон нь ч үнэн. Гэхдээ нүүрсний хулгайг илрүүлж, нэг мөр цэгцлэх нь эргэлзээтэй. Ямартай ч улс төрд тодорхой хэмжээгээр акц өрнөж, унтаа улс төрийг зохиомлоор идэвхжүүлэх ажил шаргуу явж эхэлсэн гэж хэлж болно.
Цаашлаад хэсэг бүлэг иргэд Төв талбайд энэ сарын 4-нд “Нүүрсний хулгайг ичлэхийг шаардаж, хариуцлага тооц” хэмээн хоолой мэдэн орилсоор үдшийн бүрийтэй залгасан. Их тэнгэрийн аманд очиж хариуцлага нэхнэ гэж хэсэг бүлэг нь туг далбаа намируулан цагдаа нар явуулахгүй, хааж, боож байна гэж хэсэг бужигнасан. Эсрэгээрээ талбайд үлдсэн цөөн хэд нь өвлийн хүйтэнд хүйтэн газар дээр нүцгэн сууж, үстэй дээл, өмссөн гутлаа тайлж, уйлж унсаар олны анхаарлыг татаж чадсан. Тэсгэм хүйтэнд төв талбайд хувцсаа тайлсан залуусыг харсан ард түмэн “Нээрээ ч үнийн өсөлт яалаа, бидний амьдрал юу билээ” гэх ойлголтыг аваад удалгүй залуус хэдэн мянгаараа Төв талбайд жагслаа. Маргааш өдөр нь улс төрийн нөхцөл байдал ч хурцдаж, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нар хоёр тийш харж, бие биенээ улс төрөөс явуулах, компанит ажилдаа орцгоов.
Өөрөөр хэлбэл, орой нь Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийг хуралдуулахдаа Төрийн өндөрлөгүүд учир зүгээ олж чадалгүй улс төрийн нөхцөл байдлыг ч, иргэдийн жагсаалыг ч улам бүр дэвэргэж орхисон гээд хэлчихэд хол зөрөхгүй биз.
Ерөнхийлөгчийн зүгээс УИХ-ыг тарааж, Засгийн газрыг огцруулах хүртлээ хилэгнэж, хариуд нь Ерөнхий сайд “Ковидын төсөв, нүүрсний бүлэглэлийн цаад сүлжээг би илрүүлнэ шүү” гэх анхааруулгыг өгснөөр тэдний хагарал улам гүнзгийрсэн.
.jpeg)
Эрх мэдлийн төлөөх Төрийн өндөрлөгүүдийн өрсөлдөөн чамгүй олон хоног, нэгнээ дарах гэж шаралхав. Жагсаал цуглаан ч газар авч, Ерөнхий сайдад дэм болов. Ерөнхийлөгчийн зүгээс буулт хийхгүй хэсэг гүрийсэн нь үнэний ортой. Эцэстээ нүүрсний бүлэглэлд холбогдох 17 хүний нэр зарласан нь Л.Оюун-Эрдэнийн У.Хүрэлсүх рүү чиглүүлсэн чулуу байлаа.
Бид ч өмнө нь энэ тухай сануулж байсан. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсний хулгайн гол сэжүүр гэгдэх “Эрдэнэс Тавантолгой ХК”-ийн оффейк гэрээг төрийн нууцын зэрэглэлээс гаргаж, түүнд холбогдох нэр бүхий хүмүүсийг хууль хяналтын байгууллагаас шалгаж эхэлсэн байдаг. Эндээс харахаар төрийн нууцад оруулсан хэрэгт Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн нэр багтаж байв.
Олон хоног үргэлжилсэн жагсаал ч намжлаа. Нүүрсний хулгайн хэрэг ч замхрах шинждээ оров. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх буулт хийж, Ерөнхий сайдтай том тохироонд хүрсэн гэж хардаж болохоор байна.
Ингэж үзэх нэг гол үндэслэл нь Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын гаднын орныг зорьсон гэх мэдээллээс хөөж болох юм. Нэгэн цагт Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгатай одоогийн Ерөнхийлөгч хамтарч ажиллаж, цаашлаад Эрдэнэс Тавантолгойн ХК-ийн оффтейк гэрээг нууцын зэрэглэлд оруулах гарын үсэг зуралцаж байсан. Тэгэхээр Ерөнхийлөгч хар толгойгоо хөөдөхгүй нь тодорхой.
Экс Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад Эрүүгийн хэрэг үүсгэж, шалгаж эхэлсэн ч, эрүүл мэндийн шалтгаанаар Солонгос Улсыг зорьсон гэх. Хэрэв зээ Ерөнхийлөгчтэй тохироонд хүрээгүй бол Ерөнхий сайд Х.Баттулгыг хилээр “оргон” гарахыг нь яав ч зүгээр хараад суухгүй. Тэгэхээр тэдэнд ярьсан яриа, хийсэн тохироо байж л таарах нь. Хэргийн гол зангилаа Х.Баттулга дээр тогтож байсан гэсэн үг.
Цаашдаа ард түмнийг бужигнуулсан энэ жагсаал яах вэ. Жагсагчид гол зорилгоосоо хазааж, олны анхаарлаас нэгэнт гарчихлаа. Нүүрсний хулгайн асуудал олон жил дамнасан, төрийн томчууд орооцолдсон том хэрэг. Тэгэхээр анхнаасаа Засгийн газар, жагсагчдын аль аль нь энэ хэргийг илчлэх зорилго ч байгаагүй. Тийм хүч ч байхгүй. Харин энэ хэрэг ямар нэгэн улс төрийн тохироо хийх боломж олгосон шалтаг байсан гээд хэлчихэд болохоор байна.
Гэхдээ энэ жагсаалыг үр дүнд хүргэсэн мэт ойлголтод аваачих ёстой. Магадгүй Төрийн өндөрлөгүүд Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн зүйл заалтыг хэн хэнийхээ эрх ашигт нийцүүлэх тохироонд хүрсэн байж мэдэхээр байна.
Улс төрийг зохиомлоор идэвхжүүлсэн энэ хэд хоногт төрийн томчууд тохироондоо хүрч, явцуу эрх мэдлээ нэг мөр болгоцгоолоо. Гэвч иргэд үнийн өсөлтөд дарлуулдгаараа дарлуулж, томчууд нүүрсээ хулгайлдгаараа хулгайлах нөхцөл хуучин хэвээрээ үргэлжилнэ гэдгийг сануулах нь зүйн хэрэг биз ээ.
Б.Бадралмаа
Эх сурвалж: Ergelt.mn
