УИХ дахь АН-ын бүлгийн ээлжит хуралдаанаар дөрвөн асуудал хэлэлцэж, бүлгийн шийдвэрүүдийн талаар мэдээлэл хийлээ.
УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл "Нэгдүгээрт, Монгол Улсын 2024 оны төсвийн төслийг хэлэлцэж байна. АН-ын бүлэг ирэх оны төсөвт илүү хариуцлагатай хандаж, өмнө нь ярьж байсан ажлуудыг гүйцээхэд онцгой анхаарч ажиллах талаар ярилцлаа. Монгол Улсын төсөв өнгөрсөн онд түүхэндээ анх удаа 20 их наяд төгрөгийн зарлагын дүнг давсан. Гэтэл 2024 оны төсвийн зарлага 27-28 их наяд төгрөгт очихоор байна. Жилийн дотор улсын төсөв, төрийн мөнгө, төрийн зардлыг 30-40 хувь тэлэх асуудлыг дарга нарын гарын үсгээр шидэх гэж байна. Тиймээс энэ дүнгийн талаар асар олон зүйлийг ярилцах хэрэгцээ шаардлага бий.
Хоёрдугаарт, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 3.4 дүгээр заалтыг ашиглаж төрийн нууц нэрээр “ногоон”, “улаан” автобусыг шууд худалдан авалт хийдэг. Төрийн нууцад авч байгаад шууд худалдан авалт хийдэг маш их авлигын асуудал өнгөрсөн хугацаанд яригдсан. Сүүлдээ Тагнуулын байгууллагын зөвлөмж нэрийн дор шууд нууцад авч, худалдан авалт хийдэг болсон. Үүний ард тэрбум, их наядаар яригдах хулгай, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэг байдаг. Бид энэ асуудлаар ажлын хэсэг дээрээ судалгаа мэдээлэл сонсоод явж байна.
Гуравдугаарт, УИХ дахь АН-ын санаачилгаар 2023 оны аравдугаар сарын 23-24 өдрүүдэд ковидын зарцуулалтаар ерөнхий хяналтын сонсгол хийхээр төлөвлөгдөөд явж байна. Ковидын зарцуулалт дээр дурдсан төрийн нууцад авч байгаад шууд худалдан авалт хийдэг асар олон асуудал байгаа. 5, 10, 15 их наядын асар том дүнтэй худалдан авалт, хөнгөлөлттэй зээл олгосон.
Бид 2017 онд 50 тэрбум төгрөгийн ЖДҮХС-гийн зээлийн асуудлыг ярьж байсан. 10 их наяд төгрөг гэдэг бол ЖДҮ-гээс 200 дахин их мөнгө. Гэтэл ерөнхий хяналтын сонсгол зохион байгуулах гэхээр асар хангалтгүй, ерөнхий статистик мэдээ ирүүлдэг. Тодорохой худалдан авалтууд дээр аж ахуй нэгж, иргэний мэдээллийг хүсэхэд хэт ерөнхий мэдээлэл ирж байна. Зохион байгуулалттайгаар асар дутуу мэдээлэл өгч байгаа.
УИХ-д өнгөрсөн долоо хоногт сонсголд шинжээч томилох хүсэлт өгсөн. Байнгын хороогоор хэлэлцэх байсан. Гэтэл ирц хүрээгүй гэдэг шалтгаанаар ковидын сонсголд шинжээч томилж чадахгүй. Ийм байдалтайгаар биднийг сонсгол зохион байгуулах нөхцөл байдал руу шахаж байна.
Дөрөвдүгээрт, Мөрдөн шалгах ажиллагааны нууцыг задруулсан хүнд тооцох хариуцлагыг чангаруулна гэдэг нэрийн доор хэвлэн мэдээлэл, олон нийтийн мэдэх эрхэд халдах гэж байгаа гэдэг асуудалд АН-ын бүлэг хүний эрхийг хамгаалах, мэдээлэл нээлттэй байх, олон нийтийн мэдэх эрхийн талд зогсох шийдвэр гаргасан" гэлээ.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батсуурь "Өнгөрсөн 2020 оны арваннэгдүгээр сард БНХАУ-д цар тахал дэгдэж, онцгой дэглэм тогтоосон. Үүнээс хойш гурван жил өнгөрсөн байна. Энэ хугацаанд асар олон зүйлийг хийж, бас олон үйл явдлыг мартсан байна. Энэ хугацаанд цар тахал нэрийн доор 5.1 их наяд, дараа нь Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газар 10 их наядын хөтөлбөр, бас гадаадын зээл тусламжаар гурван их наяд, "Эрдэнэт үйлдвэр"-ээс 1.2 их наядыг дайчилж, "Оюутолгой"-гоос нэг их наяд гээд 20 их наядыг зарцуулжээ. Мөнгөний тоо ярихаар утгаа алдлаа. Саяхан тэрбум төгрөг ярьж байсан. Нүүрсний хулгай 40 их наяд төгрөг байх жишээтэй. Нэг их наяд гэхээр нэг хонийг 200 мянган төгрөгөөр тооцоход 20 их наяд төгрөг 100 сая хоньтой тэнцэж байна. Энэ их мөнгийг гарынхаа салаагаар урсгажээ. Энийг тодруулахаар цар тахлын төсвийг тодруулах зорилгоор Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн төлөвлөгөө, ААН-ын хандив тусламж, гадаадын зээл тусламж, орлого зарлагыг нийтэд ил болгох тухай ажлын хэсэг байгуулж, олон удаа хуралдсан. Төрийн байгууллагаас мэдээлэл авч, мэргэжлийн шинжээч томилъё гэхээр томилж өгөхгүй байна. Хүмүүсийн ам тагласан мэдээлэл өгөхөөс нарийн мэдээллээ өгөхгүй байна. Ирцээр бойкотлоод Эдийн засгийн байнгын хороогоор шинжээч томилж өгөхгүй байна. Эрх баригчид 20 их наяд төгрөгийн задаргааг мэдэхээс айж байна. Нийт 20 их наяд төгрөгөөс хоёр их наядаар нь хүүгүй болон хүүтэй зээл өгсөн. Энд ямар компани байна гэхээр мэдээллийг нь өгөхгүй. Цар тахлын төсвийн задаргааг мэдье, олон нийтэд ил болгож тайлагная гэсэн. Энийг ярих ганц боломж нь Ерөнхий хяналтын сонсгол байдаг.
