ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Францын төрийн өмчит “Орано майнинг” групптэй, “Эрдэнэс Монгол” компанийн хийж буй хөрөнгө оруулалтын гэрээний төслийн хэлэлцээрийн талаар мэдээлэл өглөө.
Ажлын хэсгийн дарга Д.Амарбаясгалан “ Францын Орано групп 1997 оноос Монгол улсын ураны салбарт хайгуул,туршилтын олборлолт хийсэнтэй холбогдуулан энэхүү төсөл нь хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах урьдчилсан нөхцөлийг хангасан. Тиймээс энэ оны тавдугаар сард Францын Ерөнхийлөгч Э.Макрон Монгол Улсад айлчилсантай холбогдуулж, Монгол Улсын Засгийн газраас ажлын хэсэг байгуулж, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний урьдчилсан хэлэлцээрт орсон. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд Засгийн газрын холбогдох сайд, Төрийн агентлагууд, ураны салбарын мэргэжилтнүүд хамтран ажилласан. Өмнө нь гуравдагч хөршөөс хөрөнгө оруулалт татсан гэрээний жишээ бол Оюу толгой байсан. Гэвч Оюу толгойн гэрээ тойрсон маш олон асуудал байдаг учраас сүүлийн 10 гаруй жилд гадны хөрөнгө оруулалтыг татахдаа хөрөнгө оруулалт хийх үүрэг хүлээхгүйгээр АМНАТ хэлбэрээр ашгаа шууд хүртдэг олон улсад амжилттай хэрэгждэг загвар илүү чухал юм гэдэг асуудал улстөр болон эдийн засгийн салбарт ихээр яригдаж байсан юм. Х.Нямбаатар захиралтай ажлын хэсгийн хийсэн судалгаагаар бид 34 хувийн хөрөнгө оруулалт хийгээд ашгаа авахад нийт 2.5 тэрбум долларын чөлөөт урсгал бүрдүүлж ашгаа хүртэх бол ураны үнэ өндөр нөхцөлд 3,8 тэрбум ам.долларын чөлөөт урсгал бүрдүүлнэ гэсэн тооцоо гарсан. Хүртэх ашиг 6-10 жил болон сунах эрсдэлтэй байсан.
Тэгвэл АМНАТ, бүх төрлийн татвараа авбал бид төсөл хэрэгжих хугацаанд 3,5 тэрбум ам.долларын орлогыг энэ төсөл хэрэгжих хугацаанд олох боломжтой юм байна гэсэн судалгаа гарсан. Энэ хүрээнд ажлын хэсэг 34 хувиасаа бүрэн татгалзаад АМНАТ-ыг 10 хувиар авах нөхцөлөө бүрдүүлсэн. Мөн нэмэгдэж орох орлогоос өсөх нэмэгдэх роялти авах тухай яригдсан. Гэвч Францын тал нэлээн хатуу байр суурь илэрхийлж байсан. Ажлын хэсгийн зүгээс Францын талд нийт орлогоос өсөн нэмэгдэх АМНАТ авдаг болно. Хоёрт, ураны үнээс хамаараад 11-19 хувийн АМНАТ авдаг болно гэсэн шаардлага тавьсан. Үндсэндээ ураны үнийн хэлбэлзлээс үл шалтгаалан нийт өгөөжийн 50+1 хувийг Монголын тал авдаг болно гэсэн зарчмыг баримталсан. Бид энэ зарчим дээрээ л суурилж ажилласан. Хэлэлцээрийн үр дүнд 4 зүйл дээр тохирсон.Францын тал Монгол Улсын Засгийн газарт тогтвортой байхын тулд 10 хувийн хувьцааг эзэмших санал тавьсан. Манай талаас давуу эрхийн хувьцаа байна гэдэгт тохиролцож, жил бүр ногдол ашиг авах эрхээ эдэлнэ гэсэн шаардлага тавьсан. Ингэснээр өнөөдрийн үнэ цэнээр жилд 13 сая ам.долларын ашиг авч байхаар буюу нийт 400 гаруй сая ам.долларын ногдол ашиг авахаар тохиролцсон.
Хоёрт, АМНАТ 5 хувьтай, Монголын талын эзэмшлийг нэмэгдэл 5 хувиар тооцож, өсөн нэмэгдэх АМНАТ-ыг 11-19 хувиар тохирох, мөн Монголын хууль эрхзүйн орчноос давсан аливаа хөнгөлөлт, давуу байдал таатай орчинг үзүүлэхгүй гэдэгт ойлголцсон.
Гуравт, Олон улсын байгууллага, тухайн хөрөнгө оруулагч үйл ажиллагаа явуулахдаа татвараас зугатах ямар нэгэн оролдлогыг хянадаг олон улсын аудитын байгууллагын журмаар ажиллахыг хүссэн.
Дөрөвт, Дорноговь аймагт хоёр шугамаар дэмжлэг орно. Одоогоор Зөөвч-овоо гээд ганцхан орд ашиглалтад орж байгаа. Цаашид хоёр дахь гурав дахь орд гээд нөөц нь баталгаажвал 70-100 хүртэл жил хэрэгжих төлөвтэй байгаа учраас эхнээсээ тухайн ордоос 27 км газарт байгаа Зүүнбаянг хөгжүүлэх, 700 ажилчдыг тэнд амьдрах боломжийг бүрдүүлэх суурин төв болгон хөгжүүлэх үүрэг чиглэл өгч, протколд тэмдэглэсэн. Бид энэ гэрээ хэлцэлтэй холбоотой асуудлыг нэгд нэгэнгүй нээлттэй явуулна” гэсэн мэдээлэл өглөө.
