Долоодугаар сараас хойш манай улсад голын ай сав боож барьсан барилгуудыг нураах ажил яригдсан билээ. Шунхлай группийн шатахуун түгээх станц, “S Outlets”, “Aqua Garden”-ийг албадан нураах захирамжийг Нийслэлээс гаргасан байгаа.
Одоогийн байдлаар шатахуун түгээх станцыг экскаватораар нурааж эхэлсэн. Мөн “S Outlets” дэлгүүр хотын захиргаатай тохиролцох төлөвтэй байгаа. Гол учраас буй хүндрэл нь “Aqua Garden” хотхон. Тус хотхон 24 давхар блок барилгуудтай, ийм өндөр барилга нурааж байсан туршлага огт байхгүй. Ийм учраас “Aqua Garden”-ий захиалагчдын гомдлыг барагдуулж, ямар нэгэн эсэргүүцэлгүй нураах боллоо гэхэд яаж нураах нь тодорхойгүй байгаа билээ.
Тэгвэл гаднын орнуудад үүнтэй ижил өндөр барилга эсвэл голын урсгалыг хааж босгосон барилгуудыг нурааж байсан тохиолдлыг харцгаая
Кэйс 1: Нигери улс
Өнгөрсөн жил Нигери улсад хүчтэй үер буусны улмаас 600 хүн нас барж, 1.4 сая хүнийг нүүлгэн шилжүүлсэн. Тухайн үед албаны хүмүүс долоодугаар сард орж эхэлсэн их хэмжээний бороо болон Камерун улс Лагдо далангаасаа ус цутгаж эхэлсний улмаас үер боллоо гэж тайлбарлаж байсан юм.
Харин мэргэжилтнүүд Нигери хот төлөвлөлтөө алсын хараагүй шийдэж, голын урсгалыг хаан барилга барьсан нь үерийг дордуулах хүчин зүйл болсон гэж дүгнэсэн аж. Үерийн ус зарим тохиолдолд жижиг байшингуудын дээврийг даван орж ирсэн байна. Үүнтэй холбогдон Нигери улсын хэд хэдэн муж өнгөрсөн жилийнх шиг үерээс сэргийлэхийн тулд голын ай сав дээр барьсан барилгуудыг нураах тушаал гаргасан аж.
Тухайлбал тус улсын Дельта муж энэ жилийн долоодугаар сард үерийн гамшгаас сэргийлэх арга хэмжээ авч, усны урсгал дээр барьсан барилга болон хууль бус бүтээн байгуулалтуудыг нурааж эхэлжээ. Дельта мужийн онцгой байдлын газрын дарга Фрэнк Омаре “Усны урсах зам дээр маш олон барилга байгууламж зогсож баригдсан. Зарим нь хууль бусаар газраа авчээ. Хэсэг барилга огт зөвшөөрөлгүй аваагүй байсан. Манай албанд усны замыг хааж байгаа байгууламжуудыг буулгахыг үүрэг болгосон. Нураан, буулгах ажил дээр аль нэг барилгыг үлдээнэ гэж байхгүй. Хэн ч байгаль орчны эсрэг хариуцлагагүй үйлдэл гаргах ёсгүй. Хэн ч ард нь байсан бай барилгыг нураана. Бид буулт хийхгүй” гэсэн юм.
Омаре нэмж хэлэхдээ “Хот тохижилтын яам, тэдний албан тушаалтнууд, Хууль зүйн яам, албаныхан нь нураалт хийх газар дээр ажиллаж байгаа. Хэрвээ эдгээр барилгуудын заримыг нь үнэхээр хуулийн дагуу батлуулсан нь тогтоогдвол нөхөн төлбөр олгоно. Бид бүх зүйлийг хуулийн хүрээнд хийх ёстой” гэсэн байна.
Дельта мужийн кэйсээс харвал буулгаж буй барилгууд ихэнхдээ нэгээс хоёр давхар байсан ч гэсэн хэн хүний эзэмшлийнх бай хамаагүй нурааж эхэлсэн аж.
Кэйс 2: АНУ
2018 оны тавдугаар сард АНУ-ын Мэрилэнд мужийн Элликот хотод нэг өдрийн дотор 200 мм бороо орсны улмаас хүчтэй үер буусан. Тус хот оршдог бүс нутгийн дарга Аллан Киттлман үерийн дараах нөхцөл байдлыг “Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй аймшигтай гамшиг тохиолоо” гэж тухайн үедээ хэлж байсан юм. Үерийн дараа, наймдугаар сард Элликот хотын төв хэсэгт оршдог 13 барилгыг нурааж, үерийн аюулаас сэргийлэх төлөвлөгөөг баталсан.
Гэхдээ тус хотын захиргаа бодлоо өөрчилж зөвхөн 4 барилга нурааж, үерээс хамгаалах өөр арга хэмжээ авах болсон юм. Элликот хот урьдчилан сэргийлэх ажилд нийтдээ 140 сая ам.доллар төсөвлөжээ. Хотын удирдлага үерийн ус ирэхээс сэргийлсэн шуудуу ухаж түүнийгээ ус цуглуулах хоёр сантай холбосон байна.
Хоёр цуглуулах сан нь нийтдээ 2.6 сая литр усны багтаамжтай юм. Мөн хүчтэй бороо орсны дараа шуудуунд гацсан хог хаягдлыг цэвэрлэж, ингэснээр усны урсгал саатан хальж гарч ирэхээс сэргийлдэг болжээ. Сүүлийн таван жилд тус хот 30 тонн гаруй хаягдал ингэж цэвэрлэсэн байна. Ирээдүйд хотын удирдлага таван сантай болох зорилготой байгаа.
Ус цуглуулах сангаас гадна үерээс сэрэмжлүүлэх систем хотынхоо гудамжинд суурилуулжээ. Энэ системийг бизнес эрхлэгчид эсвэл хотын оршин суугчид үерийн аюул тулгарсан үед асаах боломжтой. Тус систем 2020-иос 2022 оны хооронд гурван удаа идэвхжүүлжээ.
Энэ кэйсээс харвал Элликот хот нураах шаардлагатай барилгын тоог доод хэмжээнд барьж, үерээс сэргийлэх бусад арга хэмжээг авсан байна.
Кэйс 3: Хотын төвдөө өндөр барилга нураасан тохиолдол
Энэтхэг улсын Шинэ Дели хотод хууль бусаар барьсан хоёр цамхгийг 2022 онд Өмнөд Африкийн “Jet Demolition” компанитай хамтарч дэлбэлэн нураасан байна. Албаны хүмүүс 100 метрийн өндөртэй 32 болон 29 давхар орон сууцны барилгыг 3,700 кг тэсрэх бодис ашиглан нураажээ. Нураалтын өмнө 1500 айлыг нүүлгэсэн аж. 12 жилийн турш шүүх дээр тэмцэлдсэний эцэст нураах ажлыг эхлүүлсэн байна.
Тус улсын дээд шүүх мэдэгдсэнээр уг хоёр цамхаг ойролцоох байгууламжаас тодорхой зайд барилга барихыг хориглосон хууль тогтоомжийг зөрчиж, мөн ойролцоох оршин суугчдаас зөвшөөрөл авалгүй барилгын ажлыг эхлүүлсэн аж.
Тодруулбал тэдгээр барилгыг ойролцоох зарим орон сууцаас 9 метрийн зайтай барьжээ. Мэргэжилтнүүд дэлбэрэлтийн аюулгүй бүсийг 20 метр гэж тооцоолсон байхад 9 метрийн зайд өөр орон сууц байсан нь нураах ажилд хүндрэл учруулсан юм.
Иймд аюулгүй байдлыг хангахын тулд нураах барилгын ойролцоо хашаа, хаалт болон тусгай бүрээсээр бэхлэлт барьжээ. Үүнээс гадна аюулгүй байдлыг бататгахын тулд нэг давхар нөгөө дээрээсээ давхралдан унадаг “хүрхрээ нураалт” нэртэй аргыг ашигласан аж. Аюулгүй байдлаас гадна нурангиас үүсэх тоос, тортгийн асуудал гарна. Тэгвэл уг хоёр цамхгийг нураасны дараа тоосыг хурдан арилгахын тулд ус шүршиж, ойролцоох замын хөдөлгөөнийг аажмаар хэвийн голдрилд нь эргэж оруулсан юм. Барилгуудыг нураах нийт төсөв 2.25 сая ам.доллар буюу одоогийн ханшаар 7,8 тэрбум ам.доллар болсон байна.
Дэлбэрэлт болон нуралтаас үүссэн доргилт ойролцоох барилгуудад гэмтэл учруулах уу гэсэн асуулт гарч ирнэ. Үүнд нураалтын ажилд оролцсон “Jet Demolition” компанийн захирал Жо Брикманн тэсэлгээний өмнө “Энэ бүсийн барилгууд газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд (IV бүс) байрладаг. Газар хөдлөлт нь дэлбэрэлтийн чичиргээнээс хамаагүй хүчтэй. Цамхгуудыг дэлбэлж нураах нь бусад барилгуудад хохирол учруулахгүй гэдэгт бид итгэлтэй байна” гэж хариулжээ
Нигери улсын кэйсээс харахад олон нийтийн эрх ашгийг бодох нь зөв гэж эрх баригчид үзэн, хэн хүний эзэмшлийн барилга бай хамаагүй нураасан байна. Харин АНУ-ын Элликот хот нураах барилгын тоог доод хэмжээнд барьж, үерээс сэргийлэх бусад арга замыг хэрэгжүүлжээ. “Aqua Garden” хоёр блокоо нураах ажилд 20 тэрбум зарцуулагдана гэж тооцоолсон. Энэтхэг улс шиг “Jet Demolition” гэх мэт компанитай хамтран ажиллавал энэ мөнгөн дүн багасах магадлалтай.
Тэмдэглэл:
Нийслэлээс “Aqua Garden”-ийг нураах захирамж гаргасан. Манай улсад ийм өндөр барилга нураасан туршлага байхгүй тул гадаадын компанитай хамтрах нь мэдээжийн хэрэг. Энэтхэгийн жишээнээс үзвэл “Aqua Garden” хотхоны хоёр блокыг нураахад 7-оос 10 тэрбум төгрөг хангалттай мэт харагдаж байна. Гэсэн хэдий ч энэ мөнгийг хаанаас гаргах вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ.
Гэхдээ “Aqua Garden”-ийг шууд нураана гэх шийдвэр танилцуулахын оронд, үерийн усыг өөр чиглэлд урсган цуглуулах санд хуримтлуулах гэх мэт бусад аргаар сэргийлэхэд хэдий хэмжээний мөнгө зарцуулагдана гэдгийг танилцуулж, нураах болон өөр аргаар сэргийлэхийн аль нь зардалын хувьд хэмнэлттэйг харах нь зүйтэй шийдвэр байсан мэт.Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ
