Сонгууль хаяанд иржээ... Ирэх сонгуулийн бэлтгэлдээ улстөрчид идэвхийлэн ороод эхэлсэн байна. Салхийг нь Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга хагалчих шиг боллоо. Тэр УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатарын хамтаар МоАХ-ны салбар хурлыг хийх нэрээр орон нутгаар тойрч явна. Энэ нь магадгүй ирэх даваа гарагт болох АН-ын Үндэсний бодлогын хорооны хурлын урьтал биз. АН энэ хурлаараа Тэргүүн дэд дарга, дэд дарга, генсекээ тодруулах товтой байгаа. Фракцууд нь ч идэвхжсэн. Гэхдээ энэ бол ердөө л энэ намрын улс төрийн эхлэл цэг төдий зүйл. Жинхэнэ “зодоон” Төрийн ордонд, тэр тусмаа эрх баригч МАН-ын дотоодод өрнөх болов уу. Одоо тайлбарлах гээд үзье.
Саяхнаас нүүрсний хулгайн асуудлаас үүдэж МАН-ын удирдлагын түвшинд фракцууд үүсч, яах учраа олохгүй байна гэх мэдээлэл түгэх болов. Санаатай, эсвэл санамсаргүй байдлаар түгсэн энэ мэдээлэлд нэг л өнцөг бий. Тэр нь нүүрсний сонсгол. Нүүрсний хулгайн хохирлын хэмжээ нийтдээ 40 их наяд төгрөгөөр хэмжигдэж буй. Бас АТГ-аас энэ хэрэгт шууд болон шууд бусаар 17 хүнийг сэжиглэж байгаагаа нэр, устай нь зарлачихсан. Гэтэл ийм байхад улстөрчид нүүрсний сонсголыг жил тойрон ярьчихаад одоо болтол хийж чадахгүй байна. Тиймээс энэ сэдвийг тойруулж энэ намрын гол улс төрийг “босгох” гэж буй бололтой.
Сонгууль яах аргагүй дөхжээ. Нүүрс хулгайлсныг нь биш, илчилсэн рүү нь хүртэл ноцох маягтай байна. Уг нь нүүрсний хулгайн хэргийг анх сөхөж гаргасан, хөндөж тавьсан хүн нь Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, түүний Засгийн газар. Гэтэл одоо Ерөнхий сайдаас ам асуух маягаар энэ хэргийг наах гэсэн “мессеж”-ийг нийгэмд зориудаар шидэх болсон байна.
Юу гэхээр, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ нүүрсний хулгайн асуудлаар чуулганы индэр дээрээс УИХ-ын гишүүдэд, Сүхбаатарын талбай дээрээс жагсагчдад хандаж нэг л ижил байр суурийг илэрхийлсэн байдаг. Тэр нь “Авлигатай тэмцэнэ гэдэг бол бид өөрөө өөрсөдтэйгөө, мөн намынхаа журмын нөхөдтэйгөө тэмцэнэ гэсэн үг” гэдгийг онцолсон. Гэтэл одоо Л.Оюун-Эрдэнээс журмын нөхөдтэйгөө тэмцэнэ гэдгээ батлах цаг ирлээ гэж ам асуугаад эхэлжээ.
Гэхдээ энд нэг сайн тал бий. Амаа асуулгаад ч болов энэ хэргийг нийгмийн анхаарлын төвд байлгах нь өөрөө амин чухал юм. Ард түмний боломжийг хулгайлсан улстөрчид нь баяжиж, тэднийг хамгаалсан хууль хяналтынхан нь хөлждөг байдалд цэг тавигдаж эхэлсэн. Том, том дүнтэй хэргүүд хөшигний ард, шүүх прокурорын ширээн дээр шийдэгддэг цаг үе ямар боловч улирсан байна. Энэ бол сайн хэрэг.
Нүүрсний хулгай, Хөгжлийн банк, Боловсролын зээлийн сан, ЖДҮ, нийслэлийн газрын наймаа гээд ер нь маш олон сэдвийг энэ Засгийн газар ил гаргаж тавьсан. Өмнө нь бидний мэддэггүй байсан өчнөөн луйвар ил гарч, тос, усаараа ялгарна гэдэг шиг тод харагдаж эхэллээ. Харамсалтай нь, Засгийн газрын шүгэл үлээсэн хэргүүд ард түмний хүлээлтэд хүрч шийдэгдэж чадахгүй байгаад л нийгэм бухимдаж байна. Энэ нь бас сонгуульдаа бэлдсэн улстөрчдөд олз болж байгаа бололтой.
Угтаа бол энэ дээр бид ойлголтоо нэгтгэх хэрэгтэй юм. Монгол Улсын сонгож авсан засаглал гээд олон хүчин зүйлээс асуудал хамаарч байгаа. Жишээ нь, Ерөнхий сайд ч юм уу, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд шуудхан эрүүгийн хэрэг шийдээд, ял оноогоод явахгүй. Энэ асуудлыг хариуцсан бүхэл бүтэн институцүүд бий. Хууль, хяналтын байгууллагын ажилд хөндлөнгөөс оролцох эрх хэнд ч байхгүй. Тиймээс л Засгийн газрын гаргаад тавьчихсан маш олон хэрэг шүүх, прокурор гээд хууль хяналтын байгууллагын шатандаа дарагдчихаад байна. Аль эсвэл ард түмний хүссэнээс эсрэгээр шийдэгдээд байгаа юм. Тухайлбал, хэдэн өдрийн турш бидний нүдээрээ харсан Хөгжлийн банкны шүүх хурал бол сонгодог жишээ нь. Хөгжлийн банкны гэх шүүх хурлаар 80 иргэн, дөрвөн хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийн шүүх хурал бараг 70 хоног үргэлжилсний эцэст прокуророос яллах дүгнэлт үйлдсэн хүмүүсийн талаас илүү хувь нь цагаадсан. Эндээс шүүх шударга шийдсэн үү, прокурор хэлмэгдүүлэлт явуулах шахав уу гэсэн эргэлзээтэй асуулт нийгэмд үлдсэн. Эцсийн дүндээ ард түмэн “Ингэж л шийдэж байгаа юм уу” гээд гайхаад үлдсэн.
Энэ мэтчилэн асуудал алга болдог, аль эсвэл дарагддаг явдал байсаар л байна. МАН-ын дотоод дахь бүлэглэлүүд ч энд маш том оролцоотойгоор даралцаж байгаа. Тийм болоод л нүүрсний сонсгол хүртэл хэдэн сараар хойш шийдэгдэж, одоог хүртэл шийдэлгүй хүлээлт үүсгэчихээд байна шүү дээ. Тиймээс л амаа асуулгаад ч болов энэ хэргийн ард нь гарах ёстой юм!
Г.Хэрлэн
