"Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ-ын зарим цех, хэсгийн ажилчид наймдугаар сарын 30-наас нэг сарын хугацаанд ажил хаяна хэмээн өчигдөр олон нийтэд хандлаа.
“Цалин, ажилчдын нийгмийн халамж, уурхайн хангамж гээд хамтын гэрээнд саналын зөрүүтэй заалтууд гарч байгааг Үйлдвэрийн захиргаанд уламжилсан ч хүлээж аваагүй учраас ийн хуулийн дагуу хэсэгчлэн ажил хаялт зарлахад хүрсэн” хэмээн тус үйлдвэрийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга Ж.Мөнгөншагай ярьсан.
Уг нь, энэ сарын эхээр Эрдэнэт үйлдвэрийн 2023 оны эхний хагас жилийн тайлангийн хурал болж, “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт магтаж, магтаж ирсэн. “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын захирал Г.Ёндонгийн танилцуулснаар “2023 оны эхний хагас жилд нийт 2 их наяд 87.2 тэрбум төгрөгийн орлоготой ажиллаж, зардлыг 33,1 тэрбум төгрөгөөр бууруулан, 548.1 тэрбум төгрөгийн цэвцэр ашигтай ажилласан” гэнэ. 100 хувь Монголын төрийн мэдэлд буй Улсын баатар “Эрдэнэт үйлдвэр” өнөөдөр ч төсвийн багагүй хувийг бүрдүүлэгч хэвээр.
Тиймээс ч эрх баригчдын “шунал гозойлгогч” хэвээр бөгөөд ялсан намын халаасны хүмүүс эзэн суудаг. Харамсалтай нь, “суусан” эзэн нь дээд эзэндээ үйлчлэхэд ч хамаг хүчээ зарцуулдгаас уурхайчдын авдаг цалин, амьжиргааны түвшинг мартсаар өнөөдрийг хүрсэн аж. “Эрдэнэт үйлдвэр”-т уг нь Монголын бүх л дарга нар очиж ажиллалаа гэдэгт уурхайчинтай уулзаад амьдрал ахуйг нь асуусан нь хэд бол...
Уурхайчид хэдэн төгрөгийн цалин авдаг вэ?
Өнгөрсөн онд УИХ-ын гишүүд "Эрдэнэт үйлдвэр"-ээр орох үеэр тус үйлдвэрийн Хөдөлмөр, цалин хөлсний товчооны дарга Н.Ариунаа “Үйлдвэрийн ажилчдын дундаж цалинг 4.1 сая төгрөг” хэмээн танилцуулсан байдаг. Гэхдээ уурхайчдын зүгээс энэ бол дэгс тоо хэмээн бухимдлаа илэрхийлж байсан юм. Уурхайчид энэ жилийн 6 дугаар сараас 10 хувь нэмэгдсэн дүнгээрээ 2 сая гаруй төгрөгийн цалин авдаг, уранхай гутал, хүйтэн хоолтой, үйлдвэрийн 319 ажилчин “ Уурхайчин-2” хороололд захиалга өгсөн ч гэрээний үүргээ биелүүлээгүй компаниас болж хохирсон гэх зэрэг мэдээлэл байгаа ч уурхайчид болон удирдлагуудын зүгээс албан ёсны мэдээлэл өгөөгүй байна.
Тэгвэл уурхайчид яг хэдэн төгрөгийн цалин авдаг вэ. Ямар хоол иддэг вэ, ямар хувцас хунар өмсдөг вэ. Үнэхээр тендер нь шударга явж чаддаг уу гээд олон асуулт ажил хаях мэдэгдлийг дараа үнэхээр анхаарал татаж байгаа юм. Нэгэн цагт Монголд ганцхан Эрдэнэт байсан бол өнөөдөр жишиж болохуйц хэд хэдэн том уурхай ажиллаж байна. Мэдээж уурхайчид ч өөрсдийгөө тэдэнтэй жишиж буй. Гэтэл тэдний аль түвшинд нь ажиллаж, амьдарч байна вэ.
Ажилчдын нийгмийн асуудлыг шийдэх нэртэй ч...
Эрдэнэт үйлдвэр ТӨҮГ нь 100 хувь төрийн мэдэлд очсон ч аудитаас 2021 оны санхүүгийн тайлан нь “хязгаарлалттай” гэх дүгнэлт авсан байдаг. Наад зах нь дотоод хяналтын хэлтсийнхээ зөвлөмжийг хэрэгжүүлдэггүй, шалгалтын мөрөөр арга хэмжээ авдаггүй гэх зөрчил ч байсан. Мөн 180-280 ам.метр талбайтай 19 ширхэг орон сууц худалдаж авах гэрээ байгуулсныг харахад лав ч уурхайчин тэнд суухгүй нь тодорхой. Үйлдвэрийн ажилтан, тэдгээрт хамааралгүй хүмүүст 74.2 сая төгрөгийн сургалтын төлбөр олгосон гэх зөрчил ч байгаа юм.
2022 онд гэхэд 21 ширхэг түрээсийн байрыг 652 сая төгрөгөөр засварласан байдаг. Тухайлбал, 51.5 ам.метр талбайтай 2 өрөө байрыг 79,7 сая төгрөгөөр 63 ам.метр талбайтай 3 өрөө байрыг 68,9 сая төгрөгөөр гэх мэтээр засварласан бөгөөд 2021 онд худалдаж авсан 200 ам.метр талбайтай орон сууцыг 21.2 сая төгрөгөөр хуваасан гэх зэргээр зарлагууд гаргажээ.
Тухайлбал, үйлдвэрт үнэхээр шаардлагатай ажилтан байсан уу, ямартай ч 2.5 жил ажилласан хүнд АНУ-ын Чикаго хотын англи хэлний сургалтын төвд суралцахад нь зориулж, хэлний бэлтгэлийн сургалтын төлбөр 30.4 сая төгрөг, ирж буцах унааны зардалд 12.8 сая төгрөг, дөрвөн сарын цалинд 28.4 сая төгрөгийг 2022 онд, 19,6 сая төгрөгийг 2023 онд гээд нийт 95.4 сая төгрөгийг англи хэлний мэдлэг дээшлүүлэх сургалтад зарцуулсан байгаа юм. Мөн Соёл урлагийн цогцолбор, спорт цогцолбор, зочид буудал, Сэлэнгэ амралтын бааз, Эрдэнэт цогцолбор дээд сургууль гэх мэт өөрийгөө санхүүжүүлэх бүрэн боломжтой нийгмийн цехүүд нь 2022 онд 23 тэрбум 45 сая төгрөгийн алдагдалтай ажилласан.
Өнгөрсөн оны мөн үед үйлдвэрийн 52 ажилтанд орон сууц эзэмших эрхийн бичиг гардууллаа гэж байсан ч аудитын дүгнэлт “компанийн орон сууц хувьчлах журам” зөрчиж хувьчилсан учраас төрийн өмчид буцааж авах шаардлагатай” гэж гарсан.Одоогоор Г.Ёндон захирлын тушаалаар ажлын хэсэг гарч ажиллаж байгаа аж. Ингээд харвал уурхайчид үйлдвэрийн захиргаатай маргаан үүсгэх нөхцөл байдал хэдийнэ үүссэн бололтой.
Энэ сарын эхээр ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан очиж ажиллах сургаар уг нь зөвлөх Ү.Амарбат нь, “Эрдэнэс Монгол”-ын С.Наранцогт гээд хэд хэдэн хүн очиж “бэлтгэл хангасан” гэдэг ч өнөөх дарга нь очоогүй бололтой. Ямартай ч очсон тухай мэдээлэл өгөөгүй юм.
Тэгэхээр ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын үнэт капитал болсон уурхайчид хэрхэн ажиллаж, амьдарч байгааг шилэн хоргоны гаднаас биш дотор нь ороод үзээсэй.
