Энэ сараас эхлэн “Хотдоо бие биедээ төвөг удалгүй амьдарцгаая” уриан дор “Хайртай” олон нийтийн соёлын хөдөлгөөн өрнөж байгаа билээ. Энэхүү хөдөлгөөнийг санаачлагч хөтлөгч Р.Нямбаяртай ярилцлаа.
-Та “Хайртай” олон нийтийн соёлын хөдөлгөөнийг санаачилж, “Radio house” нэрээр мэдээллийн цахим хуудас, 89.7 ФМ радио нээж, хүмүүст танин мэдэхүйн боловсрол олгож эхэлсэн. Эдгээр нь хоорондоо уялдаа холбоотой юу. Энэхүү хөдөлгөөнийг санаачлах болсон шалтгаан юунд байв?
-Нийслэл хотод маань монголын хүн амын талаас илүү хувь нь амьдарч байна. Тиймээс ард түмэн бид бичигдсэн хийгээд бичигдээгүй хууль дүрмээр зохицуулагдаж амьдрах хэрэгтэй. Хүмүүс хээр талд ганцаараа байгаа юм шиг дуртай газраа нусаа нийх, бие засах, хогоо орцондоо хаях гэхчилэн буруу үйлдэл хийдэг бол олон хүн нэг газарт амьдрах боломж хумигдаж байгаа юм. Хүмүүс өөрийнх нь үйлдэл өрөөл бусдад төвөг удаж буйг тэр бүр мэддэггүй юм шиг санагддаг юм. Нэгнийхээ буруу үйлдлийг хэлж, зөвийг нь магтаж, зөв шаардлага тавьж байж энэ хотод гоё амьдарна. Тэгэхгүйгээр их хөрөнгө, мөнгөтэй байгаад, тэрбумын үнэтэй машин унаад ч энэ хотод аз жаргалтай байж чадахгүй. Яагаад гэвэл зам дээрээ бөглөрнө, түгжирнэ, хараал хэлнэ. Уг нь энэ хөдөлгөөнийг соён гэгээрүүлэх үүрэгтэй төрийн байгууллагууд хийх ёстой. Харамсалтай нь хийхгүй гэдгийг нь бид харлаа. Иргэдийг соён гэгээрүүлэх мэдээ, нийтлэл, контентууд телевизийн эфирийн цагийн дор хаяж арваас дээш хувийг эзэлж байж үр дүн гарна. Энэ хөдөлгөөнийг тасралтгүй үргэлжлүүлж, иргэдийг зөв зүйтэй зүйлд уриалсан мэдээ, мэдээлэл хүргэсээр байвал жилийн дараа гэхэд арай өөр болно. Тийм ч учраас “Radio house” 89.7 ФМ радио маань энэхүү соёлын хөдөлгөөнийг түгээх нэг суваг юм.
-“Хайртай” хөдөлгөөнийг соёлын довтолгоо гэж ойлгож болох уу?
-ЕБС-иудын хажуугаар яваад үзээрэй. Одоогийн хүүхдүүд биднийг бага байхад огт ашигладаггүй байсан үнэхээр хүнд, хүнд хараалын үгийг хэрэглэж байна. Үүнийг хүүхдүүд сошиалаас, томчуудаас сурч байгаа хэрэг. Хүүхдүүдэд хэлж зөвлөж байж гэмээнэ хараалын үгний хэрэглээг багасгана уу гэхээс огт байхгүй болгоно гэж байхгүй. Тэднийг чиглүүлж, болох болохгүйн заагийг зааж, үлгэрлэдэг хүн байхгүй учраас өнөөгийн нөхцөл байдал үүсчихээд байна. Огт хараалын үг хэлэхгүйгээр, найрсаг харилцаад хоорондоо ойлголцож болдгийг доод үеийнхэндээ үлгэрлэн харуулах хэрэгтэй байна. Тэгэхгүй бол энэ нийгэм арай л дэндүү харанхуй, бүдүүлэг болж байна. Хүүхдийн чих өвдлөө гэхээр “Шар тос дусаа” гэж нэгэндээ зөвлөж байна. Эмийн сан ороод тос, дусаагуур аваад болчих зүйл дээр шар тос дусаадаг хэмжээнд бидний эрүүл мэндийн боловсролын түвшин оччихсон байна. XXI зуунд аж төрж буй бид шинжлэх ухаанаасаа ухраад л байх юм. Юм уншихгүй, мэдэхгүй байгаа нь л төдий чинээ шүү дээ. Цахим ертөнц хэрүүл тэмцэлтэй контентуудаар дүүрэн байх болж. Гуравхан сая монголчууд сошиалаар ч, амьдрал дээр ч бие биетэйгээ талцаж хэрэлдээд, нэгнийхээ сэтгэлд сэв суулгах бүдүүлэг үгийг гамгүй хэрэглэж байгаа нь үнэхээр харамсалтай. Бие биедээ хайртай баймаар байна. Энэ хөдөлгөөнийг маань олон хүн дэмжих байх гэж найдаж байна. Бидний фэйсбүүк дээр тавьсан пост, видео дээр лайк дарж, хуваалцах нь л дэмжиж байгаа үйлдэл шүү дээ. Би тийм ч их цаг, завтай хүн биш. Ер нь бид бүгдээрээ л өөрийн гэсэн ажил төрөлтэй хүмүүс. Гэхдээ хэн нэгэн энэ ажилд цаг заваа зарцуулж байж үр дүнд хүрэх юм байна гэж бодсон. Цахимд олон дагагчтай хүмүүсийг “Хайртай” хөдөлгөөнд маань нэгдээсэй гэж хүсч байна. Бүх хүн энэ уриалгыг дэмжиж байж өөрчлөхгүй бол бид энэ намагтаа живлээ.
-Харанхуй, бүдүүлэг хүмүүс олширч байна гэлээ. Үүнд цахим орчин тодорхой хэмжээнд нөлөөлж байгаа шүү дээ?
-Бидний боловсролын түвшин муу байна. Нэг зүйлд хэт туйлширч байна. Хэт үндсэрхэг, шашинлаг үзэл дайн байлдаан, зэвсэгт мөргөлдөөн зэрэг саар бүгд рүү хөтөлдөг гэдгийг түүх гэрчилнэ. Аливаа юм хэтрэхгүй, тундаа байвал зүгээр сэн. Хүн байгалиасаа хов жив, хөнгөн сэдэвт дэндүү дуртай байдаг. Цахимд ч тийм мэдээ, мэдээлэл маш их байх юм. Хүмүүст боловсрол олгох, соён гэгээрүүлэхэд төвлөрч ажиллахгүй байна. Хоёр машин зам дээр шүргэлцсэний дараа жолооч нар нь зодолдоод унадаг нь хаанахын ёс юм бэ. Нэгнээсээ уучлал гуйж, мэндэлж сурмаар байна. Хүмүүс соёлгүй, харанхуй бүдүүлэг байгаа нь ядууралтай л холбоотой. Хүмүүсийг ийм байлгах сонирхол их байх шиг байна.
-Дэлхийн улс орнуудтай харьцуулахад манай улсын иргэдийн мэдлэг, хандлага ямар байна гэж боддог вэ?
-Манайх гэр бүлээрээ Европт, АНУ-д амьдарч байсан. Би ажил, амьдралын шаардлагаар дэлхийн олон улсад очиж байсан. Хамгийн сайхан нь эх орон минь. Миний Монголын зун шиг дэлгэр сайхан зунтай улс дэлхийд ховор шүү дээ. Би улс орнуудыг хооронд нь харьцуулж боддоггүй. Улс орнууд хөгжиж байгаагийн шалтгааныг хүмүүсийнх нь хөгжил, боловсролын түвшин өндөр байгаа байдал гэж боддог. АНУ-д зарим иргэд нь худлаа инээдэг. Хэдий тийм ч найрсаг зантай байдаг. Гадны улсуудад дэлгүүрт ороход худалдагч нь мэндлэхээр “Сайн уу. Гадна гоё өдөр байна шүү” гэж хэлэх нь наад захын соёл байдаг. Харин манай улсад яадаг билээ дээ. Чаддаг хүмүүс нь чаддаг юмаа хийе гэхээр тэдний нийгмийн орон зайг чаддаггүй хүмүүс эзэлчихдэг. Манай ард түмэн хоорондоо мэтгэлцэж чадахгүй хэмжээнд оччихлоо. Мэтгэлцэх нь битгий хэл хоорондоо энгийн яриа ч өрнүүлж чадахгүй, сошиалаар ч үзэл бодлоо аятайхан илэрхийлж чадахгүй байна.
-Энэхүү хөдөлгөөнөө хөдөө орон нутаг руу чиглүүлэх үү?
-Хотод төрж, өссөн хүн хэзээ ч машинаа явган хүний зам дээр тавихгүй, хогоо орцондоо хаяхгүй. Унаган хотын хүн гэдэг огт өөр байдаг. Тархи нь өөр ажилладаг. Эхний ээлжинд хүн амын талаас илүү хувь нь амьдарч байгаа хотоо гоё, соёлтой болгох талаар нөлөөллийн ажил хийхэд энэ мэдээлэл цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамааран цахимаар дамжин дэлхийн хаана ч хүрэх боломжтой.
-Ингэхэд та ТҮЦ ачсан асуудал дээр ямар байр суурьтай байна вэ?
-Бүх зүйл хоёр талтай. Үнэхээр явган хүний зам хаагаад тавьчихсан байгаа ТҮЦ-ийг авах л хэрэгтэй. Гэвч ТҮЦ ачна гэдэг төр оролцох асуудал биш. Тухайн дүүрэгт оршин сууж байгаа хүмүүс ТҮЦ байх, байхгүйг мэдэх ёстой. Шийдлийг олон нийтэд өгөх ёстой.
-Та манай улсын хөгжилд юу чөдөр тушаа болж байна гэж боддог вэ?
-Хүмүүсийн мэдлэг боловсрол, гэр бүлийн хүмүүжил хэцүүхэн байна. Гэхдээ би Монгол Улсыг хөгжиж байгаа гэж боддог. Балчигт орчихоогүй байна. Гэвч бидний юу идэж уух, ямар мэдээлэл авах вэ гэдгийг дээр байгаа хэдхэн хүн удирдаж байна.
Ө.АНХЗАЯА
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
