Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэхийг УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар өчигдөр /2022.05.25/ хэлэлцлээ.
Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан “Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хүрээнд Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн шаардлагын дагуу хуулийн тандан судалгаа, концессын хуулийн хэрэгжилтийн үр дүн болон олон улсын харьцуулсан судалгааг боловсруулж, хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг боловсруулан батлуулж, хуулийн төслийг өргөн барихад холбогдох зөвшөөрлүүдийг авахаас гадна УИХ-ын ажлын хэсэг, хувийн хэвшил, олон нийт, олон улсын байгууллагуудын дунд хэлэлцүүлгүүд зохион байгуулж, хуулийн төсөлд санал авч, ирүүлсэн саналыг тусгасан. НҮБ-ын Олон улсын худалдааны эрх зүйн комиссоос 2019 онд баталсан төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай жишиг хууль, түүний гарын авлагыг судалж, хуулийн төсөлдөө баримтлан ажилласан” бөгөөд энэ нь анхдагч хуулийн төсөл гэдгийг онцолж байлаа. Тэрбээр, Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг олон улсын жишигт нийцсэн, хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалттай уялдуулан төлөвлөх, түүнд бэлтгэх, төсөлд тавигдах шаардлагыг тусгайлан хуульчлан тусгахын зэрэгцээ түншлэлийн төслийг олон нийтэд зарлах, мэдээлэх болон төслийг хэрэгжүүлэх хувийн хэвшлийн түншлэгчийг сонгон шалгаруулах үе шатуудтай холбоотой процессын зохицуулалтуудыг тусгасан гэв.
Түүнчлэн, хувийн хэвшлийн түншлэгчид тавигдах шаардлагыг томьёолж, түншлэгчийг сонгох, гэрээ байгуулах асуудлыг тодорхой, ойлгомжтой, ил тод байдлыг хангах байдлаар хэрэгжүүлэх зохицуулалт, түншлэгч талуудын чиг үүрэг, эрсдэлийн удирдлага, түншлэлд төрөөс үзүүлэх дэмжлэг болон бусад оролцогчдын чиг үүрэг, ялангуяа төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн төслийг хэрэгжүүлэхэд салбарын яамны үүрэг, оролцоо, хамтын ажиллагааны талаар нарийвчлан тусгасан бөгөөд цаашид “Барих-Шилжүүлэх” төрлийн богино хугацаатай, үр ашиг муутай төслийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлэхийг хориглох заалтыг тусгажээ. Ингэснээр төсвөөс үр ашиггүй концессын төслүүдэд эргэн төлөлт хийдэг байдал арилж, төсвийн ачааллыг бууруулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ гэж байлаа.
Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн талаарх гомдол шийдвэрлэх асуудлыг тодорхой зохицуулах, үүссэн маргааныг гэрээнд болон хуульд заасан хэлбэрээр шийдвэрлүүлэх зохицуулалтыг тусгасан гэдгийг Сангийн сайд танилцуулгадаа онцоллоо.
Хуулийн төслийг хэрэгжүүлснээр томоохон дэд бүтэц, бүтээн байгуулалтын төслүүдийг дан ганц төсвийн хөрөнгө оруулалт, гадаад зээл тусламжаар санхүүжүүлэх бус хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг татах, өрсөлдөөнийг бий болгох, хувийн хэвшлийн ур чадварыг ашиглаж төрийн үйлчилгээг бага зардлаар олон нийтэд илүү хүртээмжтэй хүргэх шаардлага, хэрэгцээг хангах олон улсын жишигт нийцүүлсэн эрх зүйн орчин бүрдэнэ гэж төсөл санаачлагчид үзжээ.
Гишүүдийн зүгээс хуулийн төсөл батлагдвал концессын жагсаалтад орсон төсөл, хөтөлбөр болон одоо гэрээний дагуу хэрэгжүүлж байгаа төслүүдийн үйл ажиллагааг хэрхэн зохицуулсныг илүүтэй тодруулахын зэрэгцээ төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээнд Засгийн газрын баталгаа гарах эсэхийг лавласан.
Сангийн сайд Б.Жавхлан хариултдаа, хуулийн төсөл батлагдсанаар Концессын тухай хуулийн үйлчлэл зогсоно. Харин одоо концессын жагсаалтад орсон байгаа эсвэл гэрээний дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа төслүүдийн хувьд үйл ажиллагаа нь цаашаа хэвийн үргэлжилнэ. Гэхдээ гэрээнд өөрчлөлт оруулж, салбарын яамны оролцоо хяналтыг сайжруулах асуудлыг тусгана. Учир нь Концессын тухай хуульд гэрээний явцад хяналт тавих салбарын яамны оролцоо мэргэжлийн чиг үүргийн асуудал нь байдаггүй. Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөлд концессын гэрээгээр гүйцэтгүүлж байгаа төсөл арга хэмжээнд салбарын яамны оролцоог нэмэгдүүлсэн гэдгийг тодотгов.
Ажлын хэсгээс хуулийн төслийн 31 дүгээр зүйлд Засгийн газар төслийн бүрэн шинжилгээний үр дүнд үндэслэн төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжүүлэх төсөлд гэрээ болон түүнийг дагалдан байгуулагдсан гэрээ, тэдгээрийн гол нөхцөл зөрчигдөх нөхцөл үүссэн тохиолдолд түншлэлийн төсөлд төсвөөс санхүүжүүлэх үүргийн баталгаа, түншлэлийн төслийг хэрэгжүүлэх явцад бий болсон бараа, ажил, үйлчилгээг худалдан авах, олон нийтийн хэрэгцээнд ашиглах, хэрэглэх баталгаа гаргаж болно гэж заасан хэмээн нэмэлт тайлбар өглөө. Хуулийн төслийг үзэл баримтлалын хүрээнд хэлэлцэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 81.8 хувь нь дэмжсэн тул энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Батлут чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтсон.