Хятадын эдийн засгийн өсөлт огцом удааширч, 1990-ээд оны эхэн үеэс Японд тохиолдож байсантай адил удаан үргэлжилсэн зогсонги байдалд шилжиж магадгүй гэж The Wall Street Journal (WSJ) бичжээ.
Шинжээчид үүнийг өрийн дарамт, барууны орнуудтай харилцах харилцаа муудсантай холбон тайлбарлаж байна
Бараг 40 жил үргэлжилсэн, дэлхийн хамгийн том эдийн засгийн нэг болсон Хятадын эдийн засгийн өсөлт дууслаа гэж WSJ сэтгүүлийн эдийн засгийн ажиглагч Линглин Вэй, Стелла Йифан Си нар бичжээ.
Эдийн засгийн сэргэлт нь хэдэн арван жилийн турш Хятадын эрх баригчдад үйлдвэр, тэнгэр баганадсан барилга, зам барихад хөрөнгө оруулах боломжийг олгосон. Энэ нь Хятад улсыг ядуурлаас гаргаж, экспортын чадвар нь дэлхий даяар тархсан аварга том улс болгон хувиргасан өсөлтийн ер бусын үеийг өдөөсөн юм.
Гэсэн хэдий ч өнөөдөр эдийн засгийн энэ загвар өөрийгөө шавхсан гэж шинжээчид үзэж байна. Бээжинд дэд бүтцээ өргөтгөх боломж хомсдож, Хятадын зарим хэсэгт гүүр, нисэх онгоцны буудал хагас дутуу ашиглагдаж, олон сая орон сууц хоосорч, хөрөнгө оруулалтын өгөөж огцом буурч байгааг тэд тэмдэглэжээ.
Түүнчлэн Хятадын эдийн засгийн таагүй мэдээллүүдээс гадна баруун өмнөд хэсэгт орших Юньнань зэрэг захын мужуудад ч хүндрэлийн шинж тэмдэг ажиглагдаж байна. "Хятад улс хэдэн сарын өмнө “тэг Ковид” бодлогоо зогсоосон ч гэсэн тэд саяхан бараг гурван хөлбөмбөгийн талбайтай тэнцэхүйц хэмжээтэй CCOVID-19-ын хорио цээрийн шинэ байгууламж барихад олон сая доллар зарцуулна гэж мэдэгдсэн” гэж мэдэгдсэн тухай сэтгүүлчид онцолжээ.
Энэ мэт шаардлагагүй зардлаас гадна Хятадын эдийн засагт хүн ам зүйн таагүй нөхцөл байдал үүсч, АНУ болон түүний холбоотнуудтай үүссэн ан цав улам бүр тэлж байгаа нь тус улсад гадаадын хөрөнгө оруулах боломжийг бас заналхийлж байна.
"Энэ бүхэн зөвхөн эдийн засаг суларч уруудаж буй мөчлөг биш, харин өсөлт хөгжлийн эриний төгсгөл байж магадгүй" гэж WSJ тэмдэглэжээ.
Тус сэтгүүл мөн Олон улсын валютын сангийн тоо баримтаас иш татан, ойрын жилүүдэд Хятадын ДНБ-ий өсөлт 4%-иас доогуур байгаа нь сүүлийн 40 жилийн өсөлтийн тал хувиас ч бага байгаад анхаарал хандуулжээ. Лондонд төвтэй Capital Economics-ийн үзэж байгаагаар Хятадын эдийн засгийн өсөлт 2019 онд 5% байсан бол эдүгээ 3% болж буурч, 2030 онд 2% болно гэж тооцоолжээ. Ийм хурдаар Хятад улс Ши Жиньпиний 2020 онд дэвшүүлсэн 2035 он гэхэд эдийн засгаа хоёр дахин нэмэгдүүлэх зорилтыг хэрэгжүүлэх боломжгүй байх болно гэж WSJ тэмдэглэв.
Энэ нь Хятадыг дунд орлоготой хөгжиж буй зах зээлээс гарахад хэцүү болгоно. Ингэснээр Хятад улс дэлхийн хамгийн том эдийн засаг болох АНУ-ыг хэзээ ч гүйцэхгүй, энэ нь Бээжингийн удаан хугацааны амбиц хэвээр үлдэнэ гэсэн үг юм.
WSJ-д ярилцлага өгсөн зарим эдийн засагчид Хятадын эдийн засгийн өсөлт удааширч байгаа нь 1990-ээд оноос хойш Японд тохиолдож байсан үл хөдлөх хөрөнгийн үнийн хөөс хагарсны дараа дефляцид хүргэсэнтэй адил удаан үргэлжилсэн зогсонги байдалд орж болзошгүй гэж үзэж байна. Үүнтэй ижил хөөс Хятадын үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд хагарч магадгүй. Тухайлбал, Хятадын баруун өмнөд хэсгийн Санхүү, эдийн засгийн их сургуулийн судалгаагаар 2018 онд Хятадын хотуудын таван орон сууц тутмын нэг нь буюу дор хаяж 130 сая айлын орон сууц ашиглалтад ороогүй байна. Эрэлт буурч, инфляцийн өсөлтөөс болж тус улсад олон бүтээн байгуулагчид дампуурлын ирмэг дээр очоод байна.
Эдийн засагчдын үзэж байгаагаар Хятадын эдийн засгийн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн ойлгомжтой арга бол хэрэглээний зардал, үйлчилгээний салбарыг хөгжүүлэхэд шилжих нь АНУ болон Баруун Европынхтой илүү адилхан тэнцвэртэй эдийн засгийг бий болгоход туслах болно.
Дэлхийн банкны мэдээлснээр Хятадад өрхийн хэрэглээ ДНБ-ий дөнгөж 38 орчим хувийг бүрдүүлдэг бөгөөд үүнийг АНУ-д 68 хувь байгаатай харьцуулахад харьцангуй бага байна.
Өнөөдөр Хятадын эдийн засаг өрөнд баригдсан хэвээр байна. Олон улсын төлбөр тооцооны банкны тоо баримтаас үзвэл, 2022 оны байдлаар Хятадын засгийн газрын болон төрийн өмчит компаниудын өрийг оруулаад нийт өр нь Хятадын ДНБ-ий бараг 300 хувьд хүрч, АНУ-ын 2012 онд 200 хувьд хүрч байсан түвшингээс давжээ. Үүний зэрэгцээ Хятадын хотууд өрийн ихэнх хэсгийг өөртөө авсан. Бээжингийн зүгээс төслүүдийг шууд санхүүжүүлэх зээл авах боломжийг хязгаарласан бөгөөд ингэснээр тэд балансаас гадуурх санхүүгийн эх үүсвэрт хандахыг илүүд үзэх болсон. Ингэснээр энэ онд тэдний өрийн хэмжээ 9 их наяд гаруй ам.долларт хүрэх төлөвтэй гэж ОУВС мэдэгдэв.
Эх сурвалж: rbc.ru