Удамшил
Хүүхдийн зан ааш ихэнхдээ аав, ээжийгээ дуурайдаг. Хүүхэд ээж, аавынхаа дүр төрх, үс, нүдний өнгийг дуурайдаг шиг зарим зан, төрх байдлыг ч өвлөнө . Жишээлэхэд, аав ээж нь сэтгэлийн хөдөлгөөн ихтэй, баярлах, амархан гутрах зэрэг шинжтэй бол түүнийг дуурайдаг.
Зан төлөв буюу темперамент хүн бүрийн хувийн зан төрх, орчиндоо үзүүлж байгаа хариу үйлдлээр тодорхойлогддог. Зарим эцэг эх темпераментийн ялгаатай байдлыг зөвшөөрч байхад, зарим нь хүүхдийнхээ темпераментийг өөртэйгөө адилтгах гэж оролддог.
Хөдөлгөөн ихтэй, сэргэлэн цовоо, нүүрэмгий, юмыг хурдан сэтгэж, шууд хариулдаг хүүхдүүд байна, тайван дөлгөөн, хүлээцтэй, мэддэг ч юмны түрүүнд дуугардаггүй, төлөв хүүхдүүд ч байна. Хүүхэд болгоны зан төрх өөр. Хүүхдийн зан төлөвийг танин мэдсэнээр тэдэнтэй ажиллах арга мөн өөр өөр байна.
Таны хүүхэд ямар зан ааштай вэ?
- Амархан тавгүйтдэг, аргадахад төвөгтэй, үе үе уурладаг
- Их хөдөлгөөнтэй, араас нь хөөцөлдөөд дийлдэггүй
- Намуухан, дөлгөөн, дуугүй, удаан хөдөлгөөнтэй
- Дураараа ааштай, бусдын үгийг тоодоггүй
Хүүхдийнхээ зан төлөвийн талаар нэмж юу хэлмээр байна вэ ?
Хүүхдийн эрүүл мэндийн байдал
Хүүхдийн бие тавгүй байх, уурлан уцаарлах, хүний асуултад хариу үйлдэл үзүүлэхгүй, бодол саналаа илэрхийлэхгүй байх, амттан их хэрэглэснээс хоолонд дургүй болох тохиолдол зарим хүүхэд бий. Хүүхэд тавгүй байвал зан ааш өөрчлөгдөх тул юунаас болсныг ажиглах нь чухал.
Таны хүүхдэд эдгээр асуудлаас тохиолдож байсан уу?
- Сонсгол сул
- Хоолонд дургүй
- Өвчлөмтгий
Хүүхдийн эрүүл мэндтэй холбоотой асуудлыг хэрхэн мэдэрч зохицуулдаг туршлагаасаа хуваалцана уу?
Гэр бүл
Хүүхэд ямар зан ааштай байх нь тэдэнд хандах хандлага, харилцаанаас шалтгаалдаг. Танай гэрт өдөр тутам ямар үйл явдлууд өрнөдөг, хүүхэд түүнийг хэр тусгаж ойлгодог, яаж хүлээж авдгийг бодоорой. Хүүхэд эргэн тойрныхоо тусгал юм, тэд ихэнхдээ аав ээжийгээ л дуурайдаг.
Хүүхэд таныг аргагүй байдалд оруулах
Насанд хүрэгчид санамсаргүй байдлаар хүүхдийн буруу үйлдлийг дэмжсэн хандлага гаргадаг. Үүнээс болоод хүүхэд болохгүй үйлдлийг хийх гэж зүтгэсээр санасандаа хүрдэг тохиолдол бий. Буруу үйлдлийг анзаарсан ч дэмжсэн үйлдэл үзүүлэх, эсвэл буруу үйлдэлд нь анхаарлаа хэт хандуулаад байвал хүүхэд дахин тухайн үйлдлийг давтдаг.
Тухайлбал, хүүхэд этгээд үг хэлэхэд санамсаргүй байдлаар инээчихвэл, намайг дэмжиж байна гэж ойлгоод, тухайн үгийг давтах магадлалтай.
Хүүхэд дэлгүүрт ороод харсан зүйлээ авах гэж зөрүүдлэх, уйлах тохиолдолд нэг удаа авч өгөөд, үргэлж харсан зүйлээ авч болохгүй гэдгийг тайлбарлан ойлгуулна. Цаашид хүүхэдтэйгээ хамт дэлгүүр орохдоо юу худалдаж авахаа ярилцах нь зөв алхам болно.
Та дараах байдлаар өөгшүүлж байсан уу?
- Буруу зүйл хийхэд санамсаргүй инээх
- Гар утас үзүүлэх
- Хүссэн тоглоом бүрийг авч өгөх
- Чихэр, ундаа өгөх
Өөрт тохиолдсон үйл явдлаас хуваалцана уу.
Хүүхдийн сайн үйлийг тоохгүй өнгөрөөх
Хүүхэд зөв үйл хийгээд байхад томчууд огт анзаарахгүй байснаас тэд буруу үйл хийх сонирхол нь нэмэгдэх хандлагатай. Учир нь, хүүхэд хүмүүсийн анхаарлын төвд байхыг хүсдэг, өөртөө татах гэж оролддог. Хүүхдийн сайн үйлд урам өгөөд байвал буруу зүйл хийх нь багасдаг.
Танд ийм явдал тохиолдож байв уу?
Хүүхэд сайн зүйл хийгээд байхад ихэнхдээ анзаардаггүй. Хүүхэд ямар хариу үйлдэл үзүүлсэн бол ?
Хүүхэд бусдыг даган дуурайдаг
Хүүхэд бусадтай харилцах явцдаа даган дуурайх замаар суралцаж байдаг. Жишээлбэл, насанд хүрэгчид хүүхдийн хажууд уурлах, хашхичих үйлдлүүд гаргахад хүүхэд тиймэрхүү аргаар өөрийн зорилгод хүрч болох юм байна гэж ойлгодог. Эмх замбараагүй байх, этгээд үг хэлэх, зодолдох, согтууруулах ундаа хэрэглэх, тамхи татах, гадаа хог хаях зэргийг хүүхэд дуурайх магадлал өндөр юм.
Таны хүүхэд бусдын буруу үйлийг дуурайх гэж оролддог уу? Өөрт тохиолдсон явдлаас хуваалцана уу.
Хүүхдэд зааж чиглүүлэх нь
Аав, ээжийн зааж сургасныг хүүхэд ягштал дагаж чаддаг уу? Томчуудын зүгээс хүүхдэд заахдаа алдаа гаргах нь олон. Жишээ нь:
Олон даалгавар зэрэг өгөх. Заримдаа хүүхдэд хэт олон даалгавар өгч, тэднийг залхааж, өөрөө хийх гэсэн хүслийг нь үгүй хийчихдэг.
Дүрэм, журмыг ойлгуулахгүй байх. Замын хөдөлгөөний дүрэм, нохой, малын хөлөөс хол байх, гудамж талбайд хог хаяхгүй зэргийг зөвхөн үг яриагаар бус өөрөө үлгэрлэн, ойлгуулна.
Заавар ойлгомжгүй байх. Хүүхэд ямар нэг зүйл хийж байхад, түүнийг хэрхэн, яаж хийх заавар ойлгомжгүй бол хүүхэд зөв хийж чадахгүй. Жишээлбэл, хүүхдэд амьтан зурах аргыг зааж өгөөгүй байж, зөв зур гэдэг шаардлага тавих нь ойлгомжгүй байдалд хүргэнэ.
Танд дараах зүйлүүд тохиолдож байсан уу?
- Олон даалгавар зэрэг өгөх
- Хүүхдэд ойлгомжгүй заавар өгөх
- Дүрэм, журмыг ойлгуулаагүй байх
- Хэт их зааварчлах
Таны санаа бодол.
Үгээр гомдоох. Хүүхдийг нэрээр нь огцом, чанга, зандрангуй дуудах, зохисгүй үгээр хэлэх, гомдоох зэргээр хүндэтгэлгүй харьцдаг хүмүүс бий. Ийм харилцаа хүүхдийг өөртөө итгэлгүй, уур уцаартай болоход нөлөөлдөг.
Танд дараах зүйл тохиолдож байсан уу?
- Хүүхдийн санаа бодлыг сонсохгүй байх
- Зохисгүй үг хэлэх
Таны санаа бодол:
Эцэг эх болон гэр бүлийн гишүүдийн тааламжгүй харилцаа хүүхдийн сэтгэл зүйд сөргөөр нөлөөлдөг.
- Сэтгэл санааны таагүй байдал. Томчуудын сэтгэл санааны байдал хүүхдэд нөлөөлнө. Уур бухимдалтай байхдаа хүүхдээ анхаарахгүй, тэдэнд цаг гаргахгүй, хүсэл сонирхлыг хайхрахгүй байдал ажиглагдана.
- Бухимдал. Ажлын ачаалал, санхүүгийн бэрхшээл зэргээс гэр бүлүүд стресст ордог. Стресс хүүхдэд шууд нөлөөлж, хэвийн байдлыг алдагдуулдаг.
Эх сурвалж: НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас бэлтгэн гаргасан "Бага насны хүүхдийн цогц хөгжлийг дэмжихэд эцэг эх, асран хамгаалагчдад туслах гарын авлага"-аас
