Одон орон судлаачид, НАСА-гийн инженерүүд өнгөрсөн жил хэдэн тэрбум долларын үнэтэй сансрын хөлөгтэй мөргөлдсөн Диморф хэмээх астероид /бага гараг/-ын хувь заяаг хянасаар байна.
Гэхдээ энэхүү хөлгийн сүйрэл нь санамсаргүй биш байсан юм. Яг эсрэгээрээ. Эрдэмтэд манай гарагаас 11 сая км-ийн зайд дээрх "осол"-ыг зөв төлөвлөж, зохион байгуулахын тулд шаргуу ажилласан бөгөөд харьцуулбал, энэ нь сарнаас 25 дахин хол зайд гэсэн үг.
Одоо НАСА өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард буюу дээрх цохилт болсноос хойш 3 сарын дараа Хаббл телескопоор авсан Диморфын өөр нэг зургийг боловсруулжээ.
Зурган дээрээс астероид өөрийн хиймэл дагуултай болсныг харж болно. Энэ нь дээрх мөргөлдөөний үр дүнд Диморф астероидын үндсэн хэсгээс тасарсан дор хаяж гуч орчим янз бүрийн чулуун хэлтэрхийнүүдээр хүрээлэгдсэн байх магадлалтай байна.
Үзэгдэх орчин муу учраас хэлтэрхийний тоог нарийн тооцоолох боломжгүй. Энэ бол Хабблын гэрэл зургийг нь авч байсан хамгийн бүдэг биетүүдийн нэг юм.
Гэхдээ Европын сансрын ажиглалтын төвийн ажилтнууд сансрын чулуулгийн хэмжээг маш нарийн тодорхойлсон. Тэдний хэлснээр хамгийн том хэлтэрхий нь 6.5 м-ээс их диаметртэй бол хамгийн жижиг нь ойролцоогоор 1 м гэжээ.
Энэхүү сансрын хөлгийг жижиг гарагтай мөргөлдүүлэх туршилтанд зориулж НАСА Европын сансрын агентлагтай хамтран ажилласан бөгөөд түүхэн дэх анхны камиказе сансрын хөлөг болох DART нисгэгчгүй төхөөрөмжийг бүтээсэн юм.
Камиказе хөлгийг 2021 оны арваннэгдүгээр сард Калифорни дахь цэргийн сансрын буудлаас хөөргөсөн бөгөөд зөвхөн зорьсон газраа хүрэхийн тулд бараг 10 сар зарцуулсан.
Хөлгийн цорын ганц даалгавар бол Диморф хэмээх 160 метрийн хэмжээтэй астероидыг мөргөж түүний тойрог замыг нь өөрчлөх явдал байв.
Эрдэмтэд энэ нь үнэхээр боломжтой эсэх, мөн сансар огторгуйгаас бодит аюул заналхийлсэн тохиолдолд эх дэлхийгээ хамгаалах ийм аргыг практик дээр нухацтай тооцож шалгахыг хүссэн юм
DART хөлгийн хэмжээ нь асар их ялгаатай байсан ч даалгаврыг гайхалтай даван туулсан. Тодруулбал, 600 кг-аас бага жинтэй төхөөрөмж хэдэн мянга дахин хүнд аварга том чулууг ойролцоогоор 24,000 км /цаг (6.5 км/ сек) хурдтай мөргөсөн.
Үүний дараа шаардлагатай тооцоог хийсний үндсэн дээр НАСА-гийн төлөвлөгөө амжилттай болсныг баталжээ. Тухайлбал, цохилтын үр дүнд Диморф байрнаасаа хөдөлж, Дидимус эх астероидынхоо эргэн тойронд илүү хурдан эргэлдэж эхэлсэн.
Сар орчмын дараа нөлөөллийн үр дүнд Дидимус мөн хэдэн мянган км үргэлжилсэн урт "сүүл" олж авснаар астероидыг сүүлт од шиг болгон хувиргасан нь тодорхой болоод байна.
Тодотгоход, Диморф нь Дидимусын дагуул сар юм. Тэд дэлхий рүү ойртдоггүй тул бидэнд аюул учруулахгүй. Гэхдээ хэрэв 150 м-ийн диаметртэй астероидын унавал хэдэн арван мегатонны халуун цөмийн дэлбэрэлттэй тэнцэнэ. Ийм гамшиг арван мянган жилд нэг удаа тохиолдлх магадлалтай байдаг.
Эх сурвалж. ВВС
