УИХ-ын нэгдсэн чуулганы өнөөдрийн хуралдаанаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийн гурав дахь буюу эцсийн хэлэлцүүлгийг хийнэ. УИХ дахь намуудын бүлгийн хуралдаанаар өчигдөр төслийг эцэслэж, холбогдох байнгын хорооноос эцсийн төслийг танилцуулна.
МАН-ын бүлгээс Сонгуулийн тогтолцоог холимог болгох, УИХ-ын гишүүдийн тоог 126 байхаар хуулийн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт оруулахаар шийдвэрлэсэн гэдгээ мэдээлсэн. Ингэхдээ тойрогт 78, жагсаалтад 48 гэсэн тоо хэлсэн. Харин АН-ын бүлгийн хувьд тухайлан мэдээлэл өгөөгүй ч өнгөрсөн долоо хоногт МАН-ын бүлэгтэй холимог тогтолцоо, 126 гэсэн тоон дээр зөвшилцсөн. Тэгэхээр өнөөдрийн чуулган дээр Ц.Даваасүрэн гишүүнээс бусад нь гар өргөх нь тодорхой болсон гэж болно. Түүний хувьд улстөрчийн хувьд нэр хүнд нь өдөр ирэх тусам уруудаж яваа бөгөөд энэ удаад тодорч харагдах боломж нь магадгүй буруу харж суух байх.
Засгийн газраас төслийг өргөн барихдаа “1992 онд Үндсэн хуулийг хэлэлцэж батлахдаа нийт хүн амын тоонд үндэслэн, нэг гишүүн дунджаар 27 мянган иргэнийг төлөөлөхөөр тооцоолж, 76 гишүүнтэй байхаар хуульчилсан. Харин өнөөдөр нэг гишүүн дунджаар 44.7 мянган иргэнийг төлөөлөх болсон гэж байв. Мөн мажоритар тогтолцоо нь иргэдийн санал гээгдэх, тойргийн ашиг сонирхол, улс орны эрх ашгаас өндөрт тавигдах, олон нийтэд танигдсан хөрөнгө санхүүгийн боломжтой хүмүүст давуу байдал үүсгэх зэрэг сөрөг талыг бий болгож байгаа учраас пропорциональ буюу холимог тогтолцоог сонгох нь бодлогын намыг төлөвшүүлэх, нийгмийн бүлгүүдийн төлөөллийг жигд хангах, сонгогчдын санал бага гээгдэх зэрэг давуу талыг бий болгоно” гэж үзсэн байдаг.
Хэдийгээр давуу талуудыг ийн тодорхойлж байгаа боловч 1992 оноос хойшхи үе үеийн парламентын бүрдүүлж байсан УИХ-ын гишүүдээс үнэхээр улс эх орныхоо төлөө ажилласан нь энэ гээд хуруу дарах хүн хэд билээ. Тийм учраас л иргэдийн зүгээс УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмэх асуудал дээр нэлээн эсэргүүцэл үзүүлсэн.
Өнөөдрийн улс төрчдөд “Монголын төр зүтгэсэн хүндээ халгаатай” гэх Монголын төр, нийгмийн зүтгэлтэн Г.Амарын үгээр халхавч хийх нь огт зохихгүй.
Энгээд харвал УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмж, холимог тогтолцоог сонгосноор сонгогч таны санал гээгдэхгүй, эрх мэдлийг хуваарилалт жигдрэх давуу талтай гэхээсээ илүүтэйгээр Үндсэн хуулийг даган өөрчлөгдөх Монгол Улсын сонгуулийн тухай хууль болон УИХ-ын тухай хууль, Улс төрийн намын тухай хуулийн өөрчлөлтийг илүүтэйгээр олон нийтэд таниулах нь зүйтэй болов уу. Өөрөөр хэлбэл, намууд тойрогт нэр дэвшигчид ямар шалгуур тавих вэ, жагсаалтад орох нэр дэвшигч хэн байх вэ, хэнийг нэр дэвшүүлэхгүй вэ гэдгээ олон нийтэд ухуулан таниулж, УИХ-ын дараагийн гишүүдийг “шилэн” болгомоор байна.
Нэгэнт, УИХ 126 гишүүнтэй болно, холимог тогтолцоогоор сонгуулийг явуулна гэдэгтээ УИХ суудалтай намууд тохиролцоонд хүрчихсэн учраас Үндсэн хуулийн 21 дүгээр зүйлийн нэг дэх хэсэгт орох өөрчлөлтийг дагалдан ямар ямар хуулиудад ямар өөрчлөлт хийх вэ гэдэг нь илүү анхаарал татах сэдэв.
Одоогийн байдлаар холимог тогтолцооны гол давуу тал нь нийгмийн бүлгүүдийн төлөөллийн жигд оролцоог хангах гэж аман дээрээ хэлсэн ч намын жагсаалтыг даргын жагсаалт гээд ойлгочихсон хүмүүс захаасаа аваад байна.
Наад зах нь С.Эрдэнэ, Ц.Нямдорж, Х.Баттулга, Д.Ганбат, Сү.Батболд нарын хүмүүс тойрогт биш жагсаалтад бат гээд анаж суугаа нь ойлгомжтой.
Лу.Гантөмөр, Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрын хувьд “үгүй” гээд гүрийж чадахгүй хажуудаа аваад суучихдаг учраас хуулиараа С.Эрдэнэ, Ц.Даваасүрэн мэтийн нэр дэвших эрхийг хязгаарлая.
