Эрх баригч МАН ирэх онд болох сонгуульд зориулан бодлогын кампанит ажлууд өрнүүлж буй. Өдгөө нийгмийн анхааралд байгаа Ш ажиллагаанууд, өнөөх Шинэ сэргэлтийн бодлогодоо голчлон төвлөрч байна. 5Ш ажиллагааны тухайд Засгийн газар авлигын индексийг сайжруулах амлалтаа хоёр жилийн хугацаанд биелүүлж чадаагүй учраас арга буюу энэ том агуулга бүхий ажиллагааг барьж авсан. Шинэ сэргэлтийн бодлогын тухайд ч МАН тун яаруу сандруу хандсанд судлаач, эдийн засагчид шүүмжлэлтэй ханддаг.
Өнгөрсөн долоо хоногт 2022 оны ТОП-100 аж ахуйн нэгжүүдийг тодруулах үеэр Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хэлэхдээ, Монгол Улсын Засгийн газар цар тахлын дараах эдийн засгаа сэргээх зорилго бүхий “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг тууштай хэрэгжүүлсний үр дүнд 2022 онд нэг хүнд ногдох ДНБ анх удаа 5000 ам.доллар давж, цар тахлын оргил үед -4,6 хувь байсан эдийн засаг 2023 оны нэгдүгээр улирлын урьдчилсан тооцооллоор 7,6 хувийн өсөлтөд хүрээд байна” гэж байна лээ.
Үнэн хэрэгтээ бол эдийн засгийн өсөлтийн үзүүлэлт сайжирсан нь нүүрсний экспортын өсөлттэй холбоотой. Бүр тодруулбал, цар тахал айдсын сэдэв байхаа больж, өмнөд хөрш 0 ковид бодлогоо зогсоож, манайхаас авах нүүрсний хэмжээгээ өсгөсөнтэй илүү холбоотой. Манай тухайд боомтуудаа сайжруулах гэж үзсэн ч асуудлууд бүрэн дүүрэн шийдэгдээгүй. Ерөнхий сайдын хэлээд байгаачлан Шинэ сэргэлт учиргүй хэрэгжээд нэг хүнд ногдох ДНБ баахан өсөөд байгаа хэрэг биш л дээ. Гурван хүн тутмын нэг нь ядуу амьдарсан хэвээрээ байгаа энэ үед ДНБ-ий тооцооллоор иргэдийнхээ амьдралын чанарыг хэмжих нь тун өрөөсгөл хэрэг. Түүнчлэн Шинэ сэргэлт гээч бодлого нь үнэхээр эдийн засгийг хэд дахин тэлэх үү, гол нь иргэдийн амьдралын чанарт хэрхэн нөлөөлөх вэ гэдэг дээр учир дутагдалтайг судалгаанаас харж болно.
Тухайлбал судлаач А.Батпүрэв, “Шинэ сэргэлтийн бодлого” боловсруулж хэлэлцүүлсэн явц, цаг хугацааны дарааллаас үзвэл уг баримт бичгийг эрх барьж буй Монгол Ардын Намын зүгээс боловсруулж, 2021 оны 12 дугаар сарын 6-8 -ны өдрүүдэд болсон МАН-ын ээлжит Их хурлаар хэлэлцсэн. Үүний дараа уг баримт бичгийн төслийг 2021 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаанаар хэлэлцэж, улмаар 12 дугаар сарын 27-ны өдөр УИХ-д өргөн мэдүүлжээ. Өргөн барьсан бодлогын баримт бичгийг ердөө гурав хоногийн дотор хэлэлцэн баталсан нь УИХ-ын гишүүд уг бодлогын баримт бичигтэй нухацтай танилцсан, олон талаас нь хэлэлцсэн гэж үзэх аргагүй байна.
Монгол Улсын Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хуульд заасан бүхий л баримт бичгийг нэгэнт боловсруулж УИХ-аас батлан гаргасан нөхцөлд “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг чухам ямар хуульд үндэслэн, ямар үндэслэл шаардлагаар боловсруулсан нь ойлгомжгүй байна. УИХ-ын 2020 оны 52 дугаар тогтоолоор баталсан “Алсын хараа 2050” хөгжлийн бодлого, 2021 оны тогтоолоор баталсан “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг харьцуулж үзвэл үндсэндээ эдгээр бодлогод тусгагдсан зорилтуудын 90-95 хувь нь давхардаж байна. Нэг жилийн өмнө хэлэлцэн баталж, улмаар Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Улсын хөгжлийн таван жилийн төлөвлөгөөнд нэгэнт тусгагдсан зорилтуудыг дахин шинэ бодлого байдлаар найруулан боловсруулж, хэлэлцэн батлах нь ач холбогдол багатай болохыг ч тодотгосон байдаг.
Түүнчлэн Шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд дэвшүүлсэн зорилт болон хэрэгжүүлэх арга хэмжээнүүд нь тулгамдсан асуудалд үндэслэн тодорхойлсон 37 сорилтын 22 буюу 59 хувийг ямар нэг байдлаар шийдвэрлэх агуулгатай байгаа ч дор дурдсан 15 зорилт орхигдсоныг тодотгосон байгаа юм.
• Уул уурхайн салбараас хамаарах эдийн засгийн савлагааг бууруулах;
• Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, диверсификацлах;
• Жижиг дунд бизнесийг хамгаалах, сэргэлтийг дэмжих;
• Ажлын байр, хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, ялгаварлалыг бууруулах;
• Нийгмийн халамжийг зорилтот бүлгүүдэд чиглүүлэх;
• Ядуурлыг бууруулах;
• Тэгш бус байдлыг бууруулах, дундаж давхаргыг хамгаалах;
• Төсвийн бодлогыг тогтворжуулах, алдагдлыг бууруулах;
• Төсвийн тэлэлтийг сааруулж өрийг бууруулах;
• Улсын хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх;
• Тэтгэвэр, нийгмийн даатгалын шинэчлэл хийх;
• Улсын секторын өрийн эрсдэлийг бууруулах, гадаад төлбөрийг дахин санхүүжүүлэх;
• Мөнгөний бодлогын чадавх бүрдүүлэх;
• Монголбанкны тэнцлийг аливаа төсвийн шинжтэй хөтөлбөрт оролцуулахгүй байх, бодлогын бие даасан байдлыг хангах
Тэгэхээр эдгээр орхигдсон асуудал тус бүрийг агуулгаар нь авч үзвэл эдийн засагт өдгөө тулгамдсан олон асуудлыг бүтцийн талаас нь шийдвэрлэх боломж нөхцөл бүрдэхээр харагдаж буй юм. Гэвч их сэргэлт дагуулна гээд сурталчлаад байдаг Шинэ сэргэлтийн бодлого нь эдийн засагт бүтцийн том өөрчлөлт авчрах хэмжээний бодлого болж чадаагүй юм.
Н.ЧИНЗОРИГ
