УИХ-ын өнөөдрийн чуулганаар /2023.05.19/ Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийг хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж байна. Хуулийн төслийн танилцуулгыг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Н.Энхболд хийв. Гишүүд ажлын хэсгийнхнээс асуулт асууж байна.
УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн: Жагсаалтаар сонгохоор "Хавханд орохгүй, чавханд оногдохгүй, хууль үйлчлэхгүй дарга олонтой болчих вий" гэх болгоомжлол байна гэдгийг Эрдэнэбулган сумын уулзалтад ирсэн ахмад хэлсэн. ТББХ-ны энэ удаад танилцуулсан төслөөр жагсаалтаар 76 гишүүн орж ирнэ гэсэн анхны хувилбар нь буугаад 50 боллоо. Хэрэв үнэхээр жагсаалтаар оруулж ирэх гээд байгаа юм бол 2012 оны алдааг давтах ёсгүй. Энэ дундаа нийгмийн сегментийн асуудлаа хатуу хуульчилж өгөөч гэдэг асуудлыг сонгогчдын зүгээс тавьж байна. Эмэгтэйчүүд, залуучууд, ахмадууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөллийг хэрхэн хангах вэ гэдгээ Үндсэн хууль дээрээ хатуу хийж өгөхгүй бол Сонгуулийн тухай хууль болон улс төрийн намуудын тухай хуульдаа хийнэ гээд орхигдуулах вий гэсэн болгоомжлол бас байна. Суурь зарчмыг нь Үндсэн хуулиар зааж өгөх ёстой юм биш үү.
Мөн заавал сонгууль угтаж, тэр сонгуульдаа зориулж, сонгуулийн хууль тогтолцоог үйлчилдэг байдлаа халах ёстой. Үнэхээр Үндэсний эрх ашигт нийцсэн, жижиг намуудын төлөөллийг хангах гэж байгаа юм бол хуульдаа үүнийгээ тусгах хэрэгтэй гэдгийг хөндөж байгаа юм. Хэрвээ Үндсэн хуульд оруулахгүй бол Сонгуулийн хуульдаа хэрхэн тусгах вэ?
ТББХ-ны дарга Н.Энхболд: Байнгын хороод хуралдаад төслөө өчигдөр орой эцэслэсэн. Тэгэхээр яг одоогийн байдлаар 152-ыг 126 болгосон асуудлыг УИХ-д суудалгүй намууд хэрхэн үзэж байгаа талаар мэдээлэл алга. Мэдээллийн дараа намууд байр сууриа илэрхийлэх байх. Жагсаалтад санаа зовж байгаатай би санал нэг байна аа. Хэрвээ жагсаалтаар оруулдаг болбол нийгмийн сегментүүдийн төлөөлөл орох боломж нээгдэнэ. Жагсаалтад бичээд орхих биш тодорхой хувь заагаад оруулдаг улс орнууд байна. Гэхдээ ихэнх орны Үндсэн хуульд хувилж заасан зүйл байхгүй. Улстөрийн намуудын тухай хуульдаа заасан байдаг. Иргэдийн зүгээс жагсаалтын ард болохгүй бүтэхгүй хүмүүс ороод ирэхвий гэдэгт л санаа зовж байна. Тиймээс нийгэмд хамгийн их хувь дардаг төлөөллийг оруулах ёстой. Ялангуяа Сонгуулийн хуульд тусгах ёстой гэж бодож байгаа. Үндсэн хуулийн өөрчлөлттэй холбоотойгоор Сонгуулийн хууль, Улстөрийн намуудын тухай хууль болон намуудын санхүүжилтийн тухай хуулийг өөрчилж байж, үр дүнд хүрэх ёстой гэв.