Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газар өрийн зохицуулалтыг амжилттай хийж, өрийн дефольтоос ангижирлаа гэсэн мэдээллийг Сангийн сайд Б.Жавхлан өгч буй. Ерөнхийдөө бол энэ засгийн кабинетад төсөв сангийн бодлогыг хариуцаж байгаа сайд тэрбээр засгийнхаа пиарыг тултал хийхэд ихээхэн идэвх зүтгэл гаргаж буй нь хэн хүний нүднээ ил тод байгаа билээ.
Улс төрд орсон эдийн засагчид мэргэжлийн давуу талаа поп үгсээр хачирладаг жишгийг Б.Жавхлан сайд ч давтаж явна.
Тухайлбал, манайх шиг их өртэй улс орон өрийн дефольтоос ангид байх боломжгүй. Ялангуяа орлогын эх үүсвэр нь гадаад зах зээлийн эрэлт, үнийн тогтвортой байдлаас шалтгаалдаг манай улс байнга л дефольтын эрсдэл дунд урагшилж байгаа гэдгийг ямар ч эдийн засагч эрхбиш гадарлана л даа.
Б.Жавхлан сайдын хувьд ч үүнийг уг нь мэдэх учиртай. Гэтэл айсуй сонгуулийн өмнө нам засгийнхаа нүүр царайг ая таатай байлгахад илүүтэй анхаараад, эрсдэлгүй боллоо энэ тэр гэсэн мэргэжлийн бус хүний амнаас л унах үгсийг хэлж яриад зогсож байх юм.
Өрийн зохицуулалт гэх албаны нэршлийг энгийнээр тайлбарлавал, өрийг өрөөр л дарж байгаа.
Нэмэгдэхүүний байр өөрчлөгдсөн ч нийлбэр нь хэвээрээ байдагчлан өрийг өрөөр дарснаар Монгол Улсын Засгийн газрын өрийн хэмжээ үндсэн дүнгээрээ буурч шалихгүй. Эсрэгээрээ өрийн дарамтад байх хугацаа буюу дефольтын эрсдэл тогтмол хадгалагдсаар байх юм.
Тийм байхад дефольтын эрсдэлгүй боллоо гэж том дуугарах хэрэггүй. Эдийн засагч хүний хувьд илүү хөрсөндөө буусан зүйлс хэлж ярьдаг байвал хэтдээ зүгээр л дээ.
Үнэндээ энэ оны эхний улиралд эдийн засаг дээрдэж, төсвийн орлого давж биелээд буй нь урд хөршийн ТЭГ ковид бодлого зогсож, эрэлт нь тогтворжсонтой холбоотойг хэн бүхэн л харж байгаа.
Мөн нөгөө талаас дахиад тулгарч болзошгүй эрсдэлүүд бийг ч аль аль талдаа харж байна. Тухайлбал, Төв банкны ерөнхий эдийн засагч Д.Ган-Очир Itoim.mn сайтад өгсөн ярилцлагадаа, “Өнөөдөр хэдий эхний гурван сард 14 сая тонн нүүрс зарж, валютын урсгал сайжирч байгаа ч үлдсэн саруудад зарцуулалт өөр болно. Импорт нэмэгдэнэ. Дандаа ийм ашигтай байна гэж эндүүрч болохгүй. Манай зах зээл Хятадаас ихээхэн хамаарна. Үлдсэн саруудад эхний улирал шиг 14 сая тонн нүүрс авах уу, үгүй юү. Тодорхой бус байдлын эрсдэл бий.
Нөгөө талд долдугаар сарын 1-нээс бүх арилжаа биржээр явахаар ямар өөрчлөлт гарахыг таашгүй. Мөн түүхий эдийн зах зээл том мөчлөг дунд байдгийг мартаж болохгүй. Өнөөдрийн энэ сэргэлт үүлэн чөлөөний нар байж магадгүй. Тиймээс бид энэ орлогыг яаж тогтвортой байлгаж, дараагийн уналтын мөчлөгийг хохирол багатай давах механизм руугаа анхаарах нь чухал. Өнөөдөр том орлоготой байх, түүнийг дагаж төсвийн орлого өсч байгаа учраас дахиад зарцуулалтаа нэмье гэдэг богино хугацааны уралдаан бодож болохгүй. Марафонд гүйж байгаа бол эцсийнхээ хөгжил дэвшил, хүртээмжтэй өсөлт, өрхийн орлого, тогтвортой байдал руу л чиглүүлэх учиртай” хэмээн ярьжээ.
Тэгэхээр Засгийн газар, тэрдундаа төсөв сангийн бодлогыг гардан хариуцаж суугаа Б.Жавхлан сайд нөхцөл байдлыг эдийн засгийн агуулгаар зураглан харж, шийдлүүдээ чиглүүлэх шаардлагатай болохоос валютын нөөц 100 сая ам.доллароор өсөх төдийд л сүр бадруулаад, камерын өмнө гарч ярих гээд байх зохимжгүй.
Хэрэв гадаад зах зээлийн нөхцөл байдал энэ оны эхэнд ингэж ээлээ өгөөгүй бол Б.Жавхлан сайд камераас зугтах хэмжээнд л байх байснаа санаж явахад гэмгүй. Энэ оны төсвийн орлогыг өөдрөгөөр төсөөлөн, өмнөх оныхоос буюу ганцхан жилийн дотор 3 их наяд төгрөг давсан дүнгээр нэмэгдүүлж, зарлагыг 20 их наяд давуулан тооцож батлуулсан шүү дээ. Тэгчихээд Засаг хэмнээд байгаа гэж Б.Жавхлан сайд яриад байдаг.
Өнөөдрийн тухайд нөхцөл байдал гайгүй байгаа мэт боловч хөрш орны дайн дажин хэвээрээ байна. Ковидын шинэ хувилбар гараад ирлээ гэхэд өмнөд хөрш олон таван үггүй үүдээ хаачихна. Ийм л бодит эрсдэлүүд дэргэд байсаар байхад өрийн дефольтоос ангижирчихлаа гэж яриад, хамаг өрөө дараад дуусчихсан мэт аяглах нь зохимжгүй шүү, Б.Жавхлан сайд аа.
Н.ЧИНЗОРИГ
