Монголд сүүлийн жилүүдэд, тэр дундаа 2022-2023 онд зундаа ихэнх нутгаар хуурай, гантай. Өвөлдөө цас их орсноос өвөлжилт хүндэрч, мал сүрэг ихээр хорогдож энэ нь малчдын амьжиргаанд хүндээр тусаж байна.
Зудад нэрвэгдсэн малчид эдийн засгийн болоод сэтгэл зүйн хувьд хүндхэн сорилттой тулгарч, орлогын эх үүсвэрээ алдан, улмаар өрхийн амьжиргаа дордох болжээ. Иймд Засгийн газар болон хүмүүнлэгийн тусламжийн байгууллагууд хамтран малчдад дэмжлэг үзүүлэх ажлыг эхлүүлж байна. АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлагийн санхүүжилтээр Монгол Улсад зургаан сарын турш үргэлжлэх, зудын яаралтай арга хэмжээ авах "MONDER" төслийн нээлт өнөөдөр /2023.05.03/ боллоо.
Төсөл ирэх есдүгээр сарыг дуустал үргэлжлэх бөгөөд энэ хугацаанд Баян-Өлгий, Увс , Ховд, Говь-Алтай, Завхан, Хөвсгөл, Хэнтий гэсэн долоон аймагт хэрэгжих аж. Тус аймгуудын 38 сумын зудад нэрвэгдсэн 3300 өрх, 11 мянган малчин иргэнд малын тэжээл болон мөнгөн тэтгэмж олгох юм байна.
"АНУ, МОНГОЛ ХОЁР АНД НӨХӨД. НӨХӨРТӨӨ ХЭЦҮҮ ЦАГТ НЬ ТУСЛАХ ЁСТОЙ"
ХХААХҮЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн "Энэ хавар хэд хэдэн удаагийн хүчтэй салхи шуурга, цаг агаарын таагүй байдал, гал түймрээс улбаалан гэр оронгүй, малгүй болсон өрхийн тоо нэмэгдсэн. Саяхан Булган, Дорнод аймагт түймэр гарч, нэлээдгүй эрсдэл бий болгож малчин гэлтгүй зэрлэг ан амьтан, экологийн тэнцвэрт байдалд эрсдэл учрууллаа.
Малын тэжээлийн хэрэгцээ хавар нэмэгддэг, үнэ хөөрөгддөг. Гэтэл малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний үнэ ханш унадаг гэх зэргээр малчдын эдийн засгийн хувьд амаргүй цаг хугацаа таарч байна. Энэ хүнд цаг үед Дэлхийн зөн болон бусад олон улсын байгууллагын санаачилсан зудын эсрэг хариу арга хэмжээнүүд тодорхой дэмжлэг болсон. Хамжихгүй бол амжихгүй уриалга гаргаж амьдралд тулгарсан эрсдэлийг хамтдаа даван туулж байгаа та бүхэнд баярлалаа" гэлээ.
АНУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Ричард Буанган "АНУ, Монгол улс анд, нөхөд. Анд нөхөд хүнд хэцүү цагт бие биедээ тусалдаг. Монголын ард түмэнд тусламж хэрэгтэй энэ цаг үед бид хамт байгаадаа баяртай байна. АНУ-ын Засгийн газар Олон улсын хөгжлийн агентлагаараа дамжуулан энэ өвлийн зудын хүнд нөхцөл байдлыг даван туулахад зориулсан төсөл хэрэгжүүлж буй Дэлхийн зөн ОУБ-д 900 мянган ам.долларын санхүүжилт олгож байна.
Энэ мөнгө бол зудад нэрвэгдсэн, өртсөн айл өрхүүдэд малын тэжээл болон мөнгөн тусламж хэлбэрээр очих юм. Энэ тусламж бүх малчин айл, өрхийг хүнд хэцүү байдлаас гаргаж чадна гэж хэлж чадахгүй. Гэхдээ 3300 гаруй айл өрхөд хамгийн хэрэгцээтэй байгаа тусламжийг нь хүргэхэд хувь нэмэр болох юм" гэв.
“Дэлхийн Зөн Монгол” ОУБ-ын үндэсний захирал Б.Болорцэцэг "Монголд 2022-2023 оны өвөл зудын нөхцөл хүндэрснээс болж малчид нэлээд хохирол амслаа. Эх сурвалжаас харахад Монгол Улсад 1.5 сая мал хорогджээ. Бусад судалгаа, үнэлгээгээр 18 аймгийн 218 мянган хүнд зудыг даван туулах хүмүүнлэгийн тусламж яаралтай хэрэгтэй гэдэг дүгнэлт гарсан байна.
АРИУН ЦЭВРИЙН ХЭРЭГСЭЛ, ТЭЖЭЭЛ, БЭЛЭН МӨНГӨНИЙ ТУСЛАМЖ ХҮРГЭНЭ
Тиймээс Монгол Улсын ЗГ, НҮБ, Улаан загалмайн нийгэмлэг зэрэг бусад олон улсын байгууллага боломжит бүхий л нөөц бололцоог ашиглан малчдын амьжиргааг дэмжихээр арга хэмжээ аван ажиллаж байгаа. Дэлхийн зөн ч мөн нэн эмзэг бүлгийн хүүхэд, малчдад тусламж үзүүлэхээр ажиллаж байна. Үүний нэг нь өнөөдрийн төслийн нээлт юм. Энэ төслийн хүрээнд бид нийт 11 мянган малчинд хүмүүнлэгийн тусламж хүргэхийг зорьж байна" гэлээ.
Төслийн хүрээнд нийт 3360 өрхөд нэг удаагийн бэлэн мөнгөний тусламж олгоно. Нэг өрхөд оногдох мөнгөний хэмжээ нь 314 мянган төгрөг. Мөн дээрх өрхөд нэг удаагийн малын тэжээл хүргэх юм байна. Түүнчлэн 1000 охин, эмэгтэйд ариун цэвэр, хамгааллын хэрэгсэл хүргэхээр төлөвлөжээ.
Тусламж хүргэх сумыг сонгохдоо дөрвөн шалгуур тавих аж. Үүнд:
- Зудын өндөр эрсдэлтэй эсэх
- Зудад нэрвэгдсэн өрхийн тоо
- Малын хорогдлын тоо
- Олон улсын байгууллагын тусламж бага хүрсэн, тусламжийг давхцуулахгүй байхыг чухалчилж байна.
Харин өрхийг сонгохдоо:
- 200-аас доош толгой малтай
- 2-оос дээш хүүхэдтэй
- Өрх толгойлсон эрэгтэй, эмэгтэй
- Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнтэй
- Асаргаа сувилгаа шаардлагатай өндөр настантай,
- Хөхүүл хүүхэдтэй эсхүл жирэмсэн эх зэрэг шалгуур тавьжээ.
Сүүлийн 20 жилийн хугацаанд зуд болон өвөлжилт хаваржилт хүндэрсэнтэй холбогдуулан Засгийн газраас ойролцоогоор 45 тэрбум, олон улсын байгууллага, иргэд ААН-ээс өргөн хэрэглээний бараа материал, өвс тэжээл зэрэгт нийт 84 орчим тэрбум төгрөгийн тусламж үзүүлсэн байна.
