Нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумъяабазарын шууд удирдлага дор үйл ажиллагаа явуулдаг “маш том” төсөвтэй нэг байгууллага өнгөрсөн жил байгуулагдсан.
МАН-ын дарга нар төсвийн нэртэй байгууллагыг цөөлнө хэмээн аман дээрээ ярьдаг ч амьдрал дээр төсвөөс угжуулагч нэмэгдсээр байгаагийн жишээ нь “Улаанбаатар шинэ бүтээн байгуулалт” ХХК. Нийслэлийн төсвөөр санхүүждэг тус компанийг Улсын бүртгэлийн газарт 2022 оны наймдугаар сард “ашгийн төлөө” хэмээн тодотгон бүртгэсэн байна. Хуулийн этгээдээр нь НИТХ бүртгүүлж, ТУЗ-ийн даргаар С.Магнайсүрэнг 2022 оны 08 сард, гүйцэтгэх захирлаар нь Ганболдын Мишээлтийг 2023 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрөөр бүртгэжээ.
Компанийн зорилго нь Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг өргөтгөх, тойрог зам бий болгох, нийтийн тээвэрт шинэчлэл хийх, багтаамж ихтэй нийтийн тээврийн хэрэгслийг нэвтрүүлэх төсөл, арга хэмжээг удирдлага зохион байгуулалтаар хангах хэрэгжүүлэх гэж тодорхойлжээ. Ингээд зорилгоос нь харвал Түгжрэлийг бууруулах сайдын ажлын алба ч юм шиг эсвэл Улаанбаатар хотын Хөгжлийн корпораци гэх том нэртэй байгууллагын салбар юм уу гэмээр. Гэтэл аль нь ч биш, Нийслэлийн Засаг даргын шууд удирдлагад үйл ажиллагаа явуулж, нийслэлийн төсвөөс санхүүждэг компани аж. Тус байгууллагын дарга Г.Мишээлт саяхан Д.Сумъяабазар даргынхаа томилолтын багт багтан Хятадын Чунчин хотод шинэ тойрог зам, тулгуурт гүүрэн байгууламж бүхий тээврийн үйлчилгээг нэвтрүүлэх зэрэг төслийн танилцуулсан байдаг.
Нэгэнт нийслэлийн төсвөөс санхүүжиж байгаа учраас тус компанийн худалдан авах ажиллагааны төлөвлөгөөг сонирхох ёстой. Нийслэлийн төсвөөс 2022 онд дотоод хэрэгцээнд нь офиссын хэрэгсэл худалдан авах 303 сая төгрөгийн болон суурин болон зөөврийн компьютер авахад 116 сая гэсэн төсөв “зоож” баталсан байна.
Мөн байгуулагдаад гурван сар ч болоогүй тус компани 2022 оны 11 дүгээр сард “Шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний бэлтгэл ажил нэртэй” 19 тэрбум 500 сая төгрөгийн өртөгтэй тендер зарласан нь анхаарал татна. Төрийн худалдан авах ажиллагааны tender.gov.mn сайтад энэ ажлыг “үр дүн гарсан” гэж мэдээлсэн ч хэнтэй ямар төсөлд гэрээ хийсэн эсэх нь огт тодорхойгүй байх юм.
Мөн “Тулгуурт гүүрэн байгууламж бүхий Улаанбаатар хөнгөн галт тэрэгний нэгдүгээр шугам”-ын кадастрын зургийн цэг тэмцэг тавих, трассын дугуух инженерийн шугам сүлжээ бүхий байр зүйн зураг боловсруулах зөвлөх үйлчилгээг 2022 оны 11 дүгээр сард зарлан, 12 дугаар сард “Геодата” ХХК-тай 65 сая 531 төгрөгийн гэрээ байгуулжээ.
Харин энэ жилийн хувьд “Улаанбаатар хотын “Шинэ тойрог зам” барих төслийн ТЭЗҮ боловсруулах хэмээн 3.1 тэрбум төгрөгийн тендер зарлаад байна. Эндээс байгуулагдаад зургаан сар гаруй болж байгаа тус компани нь 23 гаруй тэрбум төгрөгийн худалдан авах ажиллагаа хийжээ.
Ер нь, энэ байгууллагын гол үүрэг нь хотын дарга Д.Сумъяабазарын мөрөөдөл болсон баганан тулгуурт нийтийн тээвэр буюу LRT гэх төслийг л амь оруулах бололтой. Энэ компанийг ажилтай байлгахын тулд л 2023 оны хоёрдугаар сард БНХАУ-ын Чунчин хотод албан томилолт нэртэйгээр очиж улсын мөнгө үржээ ч гэж хардаж болохоор...
Чунчин хотод хийсэн айлчлалынхаа дараа нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумъяабазар “Баганан тулгуурт буюу LRT-ийг гүүрэн байгууламж хэлбэрээр барьж байгуулах шийдлийг гаргасан. Энэхүү хөнгөн галт тэрэг байгуулах төслийн хүрээнд таван жилийн хугацаанд гурван чиглэлд 50 км орчим үргэлжлэх гүүрэн байгууламж байгуулахад БНХАУ-ын талаас, тэр дундаа Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооноос онцгой анхаарч, бүх талын дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлсэн.
Мөн тойрог зам байгуулж, хотын иргэдийн амь нас, эрүүл мэнд, цаашлаад эд хөрөнгийг авран хамгаалах гарц шийдэл болгож, тойрог хэлбэрийн хурдны замыг байгуулахаар төлөвлөсөн. Энэ хүрээнд нэг талдаа гурван эгнээ, хоёр урсгалтай хурдны зам байгуулах ажилд хамтрах боломжийн тухай айлчлалын үеэр ярилцсан” хэмээн онцлон хэлж байсныг энд сануулъя.
Нийслэлийн Засаг дарга асан Э.Бат-Үүл ч энэ тухайд бухимдан мэдээлэл хийсэн байдаг.
Тэрээр “ Хотын дарга Д.Сумъяабазар Хятадуудтай хамтран Улаанбаатар-метро төслийг устгахаар шийджээ гэдэг нь ойлгомжтой боллоо. Хятадын Чунчин хотод айлчлахдаа хөнгөн галт тэрэгний тээвэр Энхтайвны өргөн чөлөө дагуу хийхээр тохирч байгаа байдалтай байна. Хятадын үйлдвэрийн нөхдийн ярьж байгааг харахаар Сумъяабазар даргын мэдэхгүй байгааг, асуудлын мөн чанарыг ойлгохгүй байгааг, ялангуяа Улаанбаатар хотод метроны буюу их багтаамжийн нийтийн тээврийн судалгаа хийгдсэнийг мэдэхгүй байгааг нь ашигласан зүйл болоод байна гэдгийг шууд хэлмээр байна. Сумъяабазар үнэхээр юу ярьж байгаагаа ч ойлгохгүй нь харагдаж байна. Улаанбаатар хотод их багтаамжийн ямар тээврийн хэрэгсэл нэвтрүүлбэл зохилтой вэ гэдэг талаар маш их судалгаа хийгдсэн. Сумъяабазарын яриад байгаа LRT-г судалж үзсэн. Метро, тусгай замын нийтийн тээвэр гээд маш олон судалгаа хийгдсэн. Их багтаамжтай нийтийн тээврийн судалгааг хийхдээ 7 үндсэн зарчмыг барьж хийсэн. Нэгт, оргил цагийн эргэлтийг давах уу гэдгийг үздэг. Энхтайваны өргөн чөлөө бол давхардсан тоогоор 220-230 сая хүн зорьчдог. Маш их ачаалалтай энэ замыг Сумъяабазарын яриад байгаа LRT гэдэг нь судалгаагаар гарсан байдаг. Бусад хотуудад энэ LRT чинь метроны туслах шугам болж ашиглагддаг.Чунчинд очоод өөрийнхөө нүдээр харсан л баймаар юм. Зорчих ачаалал багатай шугам дээрээ л ашигладаг. Жишээ нь Диснейлэнд үзүүлэхэд, онгоцны буудлаас хот руугаа ороход ч гэдэг юм уу ачаалал багатай шугамд л ашигладаг. Хүйтэн уур амьсгалтай хотуудад LRT буюу баганан тулгуурт нийтийн тээвэр гээчийг тавьдаггүй” хэмээн бухимдан өгүүлсэн юм.
Өнгөрсөн жилийн өдийд LRT төслийн ТЭЗҮ боловсруулах судалгааны багаас танилцуулснаар 15 буудал бүхий 18.1 км зам барихын тулд ойролцоогоор 1 тэрбум ам.доллар шаардлагатай. Ойролцоогоор 30 жил ашиглах бөгөөд 15-16 жилийн дараагаас ашгаа өгнө гэж буй. УИХ, Засгийн газар дээр Увсынхан, Улаанбаатарынхан хэмээн талцахад хүргэсэн энэ төслийн хувьд эдийн засгийн хувьд ашиггүйн дээр урсгал зардал маш өндөртэй гэдгийг дэлхийн бусад улс орны загвараас харж болно хэмээн сүүлийн жилүүдэд эдийн засагчид анхааруулах болсон. Казахстан гэхэд 22.4 км урттай LRT төслийг 1.6 тэрбум ам.долларын зээлээр хийхээр Хятадтай тохиролцож, Засгийн газар нь баталгаа гарган, "Astana LRT" ХХК байгуулан ажлаа эхлүүлсэн ч өнөөдөр нийслэлд нь “ цаазын дүүжлүүрүүд” нэртэй төмөр бетонон баганатай үлдэж, цаашид энэ их зардлыг яах вэ хэмээн толгой гашилгаж буй аж. Москва ч яг иймэрхүү байдалд орчихсон байгаа тухай мэдээлэл ч бий.
Тэгэхээр LRT үнэхээр ашигтай төсөл мөн үү гэдгийг судлах зайлшгүй шаардлагатай ч хотын дарга муйхарлан зүтгээд байгаагийн цаад учир нь юу вэ...
