Элс бол газрын нулимс! Хүний сэтгэл цалжихөд элсний нэрмэл илүүрхэнэ! Говь-Алтайд явж байхад гол горхи ширгэсэнтэй элбэг таарч гол зурна! Ором нь мэдэгдэвч онь нь тасарчээ! Хүн мал үзэгдэхгүй эль хуль! Айлууд алсран нүүжээ.
Адуу мал ч үзэгдэхгүй! Амны ус ч харагдахгүй! Монголдоо толгой баячууд эндэхийн угшилтай ч эх байгаль нь илүүрхэх юм даанч алга! Говь-Алтай аймгийн нийт нутаг дэвсгэрийн 79,5 хувь нь цөлжилт, газрын доройтолд өртсөн судалгаа гарсан ч гавьтай үйл өрнөсөнгүй. Авилгач түшмэд ихтэй, ажлаараа араасаа нэгд явна! Газар нь хатаж гол нь зангирсан нутаг!
Энүүхэнд олборлох Алтайн хүдэр нь Хятад руу урсана! Хяналт байхгүй! Хавирган боомт эзэн байхгүй! Бургастайн боомт будилаантай. Алс хязгаар тул зорьсон хүн л очино! Мөнөөх л балаг нь барагдахгүй баян Базараа гэгч Даашинхүүгийн пүүс мэт эзэн сууж! Яг л Эрдэнэбилэгийн схем! Базар гэгч гарвал нь эргэлзээтэй нөхөр төмөрийн хүдэр хийгээгүй.
Монгол түмний өвөг дээдсийн амь нас, цусаараа төлж авсан баялаг. Баялагтаа эзэн Монгол гэж Ерөнхийлөгчийн амлалт алс Алтайд аянга ниргэх цаг болж. Говь-Алтай аймгийн Таяннуур уурхайгаас улсын хилийн Бургастай боомт хүртэл талын 168 километр зайд Төмрийн хүдрийн баяжмал тээвэрлэлт, Дорноговь аймгийн Мандах нуурын уурхайгаас улсын хилийн Ханги боомт хүртэл талын 160 километр зайд Хүрэн нүүрсний тээвэрлэлт, Өмнөгөвь аймгийн Таван толгойн уурхайгаас улсын хилийн Гашуунсухаат боомт хүртэл 250 километр зайд нүүрс тээвэрлэлт явуулдаг гэхээр улс төрч увайгүйчүүдийн уут нь тодорхой, улам тодруулах шаардлагатай.
Хүдэр олборлох уурхайн урхаг арвин! Мал сүрэг малчин ард нь таван цул нь тамирдан доройтдог гэлцэх! Ундны усанд ч уусгагч нь хор хүнцэлтэй. Яг л Алтан өргөө кинон дээр гардаг шиг -Мэргэн ард мэх хайрлаач! гэх шиг санагдсан! Там там гэвч тайван эрүүл байхаас эрхэм жаргал үгүйсэн! Эцэг өвгөд элэн хулангийн нутаг энэлээ шаналаантай, ихэд ангаж цангасан харагдана! Эвий эвий! Алтайчуудын ухаанд ухна үхчихээгүй бол унтаа байдлаасаа нэг сэрээсэй билээ дээ…
Н.Дуламсүрэн
