ГУРВАН НАСТАЙ ХҮҮ Л ХОХИРОГЧ
Эцэг эхчүүдийн хариуцлагагүй байдал, хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй Төр засаг, томчууд бидний аминч хандлагаас болж Монгол Улсын бяцхан иргэн үхэл амьдралын заагт амь тэмцэн эмнэлэгийн орон дээр хэвтэж байна.
Асуудал үүсэхэд бид гар утасныхаа араас “шогширхохоос” цаашгүй. Нэг хэсэг нь өрөвдөж, нөгөө хэсэг нь буруутанг хайж, болвол хоёр хуваагдаж, болохгүй бол хэдэн хэсэг болж, цахим хуудсанд хэрэлдэж, хэмлэлдэхээс цаашихыг бид хийж чаддаггүй.
Өчигдөр /2023.03.22/ хохирогч хүүгийн төрсөн аав нь гэх М.Цогтбаатар ахын хамт олон нийтэд хандан мэдээлэл хийж, олон түмнээс хандив гуйж, хүүхдээ ТУРК улсад эмчлүүлэх болсон тухайгаа зарлалаа. Ингэхдээ ээжийг буруутгаж, өөрийгөө “Энхийн цагаан тагтаа” хэмээв.
Уг нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа Гэр бүлийн тухай хууль, Хүүхдийн эрхийн тухай хууль, Хүүхэд хамгааллын тухай хуульд зааснаар гурван настай хүүгийн биологийн эцэг М.Цогтбаатар нь хариуцлага хүлээх ёстой субъектын нэг яалт ч үгүй мөн.
ААВ ХАНДИВ ТУСЛАМЖ ГЭЖ ЯРИХААСАА ИЧИХ ХЭРЭГТЭЙ. ЭЦЭГ НЬ Ч, ЭХ НЬ Ч ХАРИУЦЛАГА ХҮЛЭЭХ ЁСТОЙ
“Хүүхдийн хүчирхийлэлтэй холбоотой ноцтой жишээнүүд жил бүр маш ихээр гарч байна. Гэмт хэргийн улмаас нас барсан хүүхэд , 2021 онд 83, 2022 онд 92 болж, өмнөх оноос 111 хувиар өссөн байдаг.
Гэхдээ Төр нь, хэвлэл мэдээллийн салбарынхан нь, иргэд олон нийт ч тэр, бид бүгдээрээ өнгөрсөн борооны хойноос цув нөмөрсөөр ирсэн. Үүнийг хэзээ болих нь бас л тодорхойгүй. Урьдчилан сэргийлэх боломж байсан уу гэвэл байсан. Анхан шатны нэгж буюу хорооны Засаг даргаар ахлуулсан Хамтарсан багууд хорооныхоо Гэр бүл-хүүхдийн мэдээллийн санг тогтмол шинэчлэх “Хамтран амьдрагч гэр бүл”, “Хүчирхийлэлтэй гэр бүл”, “Архины хамааралтай гэр бүл” , Дагавар, Тавиул, хүүхдүүдийн эрт илрүүлэгийн тандалт судалгааг заавал хийсэн байх ёстой байдаг. Гэтэл энэ ажил сум, дүүрэг, баг, хороонд дорвитой хийгдэхгүй байсаар ирсэн.
Хохирогч хүү хэрвээ цэцэрлэгт явдаг байсан бол Цэцэрлэгийн “Хүүхэд хамгааллын баг” ямар хариуцлага хүлээх байсан бол... Нэг биш удаа зодсон асуудал. Хорооны засаг даргаар ахлуулсан “Хамтарсан баг”юу хийсэн юм гээд олон асуудал энэ дээр яригдана. Тиймээс насанд хүрсэн хүмүүс хүүхдийн өмнө хүлээх ба үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж “Хүүхдийн төлөө За” гэсэн хоосон лоозонгоо болих цаг болжээ...
“Төрсөн эцэг нь хамтран амьдрагч байсан. Хууль ёсоор гэрлэлтээ батлуулаагүй гэдэг яриаг өчигдөр мэдээллээс үзлээ л дээ. Тэгээд одоо болохоор хандив тусламж гэж ярьж, хохирогчийн дүрд тоглож байгааг ойлгох ухаан алга даа.
Гэр бүл, хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэлтэй тэмцэх чиг үүрэг бүхий Хууль зүй дотоод яамны сайдын ажлын алба болох Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл, Нийслэл, аймаг, дүүрэг сумдын Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөл, Нийслэл, аймаг, дүүрэг сумдын Засаг даргаар ахлуулсан Хүүхдийн төлөө зөвлөл, Хүүхдийн эрхийн хууль зүйн хороо, Хамтарсан баг, Сургууль, цэцэрлэгийн эрхлэгчээр ахлуулсан “Хүүхэд хамгааллын баг” Хүүхдийн элч, Байгууллагынн эцэг эхийн зөвлөл, Хөршийн холбоо, хэсгийн ахлагчид шат шатандаа хүлээсэн үүргээ биелүүлэх, холбогдох үүрэг хүлээгчид хариуцлага хүлээсэн цагт энэ хүүхдийн эрхийн зөрчил, гэмт хэрэг буурна” гэж Боловсрол, нийгмийн хамгаалал, хүүхдийн салбарт 23 жил ажилласан Хүүхдийн төлөө үндэсний зөвлөлийн гишүүн, ХЭҮК-ын ИНЗ-ийн гишүүн, Хүүхэд хүчирхийлэхийн эсрэг үндэсний хөдөлгөөний ерөнхий зохицуулагч Д.Ундраа эцэг, эх, аль аль нь хариуцлага хүлээх ёстой гэдэг дээр байр сууриа хатуухан илэрхийлэв.
ТЭГВЭЛ ХУУЛЬД ЗААСНААР
“...Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн 5.1.Эцэг, эх, гэр бүлийн гишүүд, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч нь хүүхэдтэй холбоотой эрх, үүргээ урвуулан ашиглах, хүүхдийг үл хайхрах, дарамт, хүчирхийлэл, мөлжлөгийн бүх хэлбэр, аливаа гэмт хэрэг, зөрчлөөс хамгаалах арга хэмжээг авна. 5.3.Гэр бүлийн орчинд хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдэд үзүүлэх яаралтай тусламж, үйлчилгээг Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуульд заасны дагуу үзүүлнэ.
Зөрчлийн тухай хуулийн 6.20 дугаар зүйлийн 2.3.хүүхдийн сурч боловсрох, хөгжих, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хязгаарласан, 3.3.өөрт ашигтай байдал бий болгох зорилгоор хууль бусаар хүүхдийн нэрийг барьж, ашиг олох, 7.Хүүхдийн бие махбодод халдсан, эсхүл үл хайхарсан, эсхүл хүүхдийн дэргэд архидан согтуурсан, мансуурсан, хүчирхийлэл үйлдсэн, 8.Хүүхдийн амь нас, эрүүл мэнд, хөгжилд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй эрсдэлт нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах, мэдэгдэх, хүчирхийллээс үүдэлтэй эсэхийг шалгах үүргээ биелүүлээгүй
Эрүүгийн хуулийн 16.11 дүгээр зүйлийн 2.Эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч хуулиар хүлээсэн асран хамгаалах үүргээ биелүүлээгүйн улмаас хүүхдийн эрүүл мэндэд хүнд хохирол учирсан бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ. 3.Энэ гэмт хэргийн улмаас хүүхэд нас барсан бол хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ гэж заасан байдаг ба сэжигтэн этгээд болон төрсөн эцэг, эх аль аль нь хариуцлага хүлээх ёстой. Тэгвэл эцэг болон эхэд аль дүүргийн цагдаагийн хэлтэст хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа вэ?
М.ЦОГТБААТАР 3 НАСТАЙ ХҮҮГИЙН БИОЛОГИЙН ЭЦЭГ Л ТӨДИЙ БАЙЖ
Гэр бүлийн үүрэг хүлээхгүй гэж эндүүрсэн үү хүүхдийг хүнд нөхцөлд орхисон гэдгээ өөрөө нийгэмд яриад өгчихлөө. Тэр аав биш харин биологийн эцэг. Хүүхдийн өмнө ямар ч хариуцлага хүлээгээгүй тэр өнөөдөр гэнэт хариуцлагатай аав болж хувирч, түмний өмнө хүүхдийнхээ зургийг олон нийтэд дэлгэн харуулж, “хандив” гуйв. Тэр ээжээс ч ялгаагүй харгис аав гэдгээ энэ үйлдлээрээ харууллаа.
М.Цогтбаатар бас “сүйхээтэй” эр юм. Ямартай ч хүүхдийн хүчирхийллийн эсрэг нэгдээд дорвитой алхам хийчихэж чадахгүй байгаа томчуудад “хариуцлага” үүрүүлж, эмчилгээний зардлыг Монголын ард түмнээс гаргуулахаар хувийн арга хэмжээгээ авчихлаа.
Харин бид энэ асуудал дээр хоёр хуваагдаж, хандив өгөх нь зөв буруу хэмээн хэрэлдэцгээж байна. Хандив өгөх нэг нь өгч, аавыг буруутгасан нэг хэсэг нь элдвээр хэлж, хүүхдийн амь нас чухал гэх байр суурийг илэрхийлж байна.
Хандивыг дэмжихгүй байгаа хүмүүсийг буруутгах аргагүй ч хүүгийн аав гэгдээд байгаа М.Цогтбаатарт итгэх итгэл төрөхгүй нь.
Монгол улсын үндсэн хуулийн 17.2- т үр хүүхдээ өсгөн хүмүүжүүлэх нь иргэн бүрийн журамт буюу заавал биелүүлэх үүрэг мөн гэж заасан байдаг. Эцэг нь ч , эх нь ч хариуцлага хүлээх субьектүүд мөн. Бид өнөөдөр сэтгэлийн хөөрлөөр хэн нэгэн хүнийг өмөөрч, хэн нэгнийг буруутгах нь чухал биш. Бодит нөхцөл байдалд ухамсартайгаар хандаж, буруутай этгээдүүдэд хариуцлага хүлээлгэх ёстой.
Хүүхдийг эмчилж, эдгээе гэж байгаа бол энэ асуудалд үүрэг хүлээсэн төрийн байгууллага анхаарлаа хандуулж, олон нийтэд үнэн бодит мэдээллийг өгөх шаардлагатай байна. Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн асуудалд цагдаагийн байгууллагын зүгээс шалгалт хийж, хариуцлага хүлээлгэх ёстой хүмүүсийг яаралтай олж тогтоож, хүүхдийг Төрийн хамгаалалтанд авч, асран хамгаалагчийг тогтоох ажлыг хийж, хүүхдийн жинхэнэ асран хамгаалагч хэн болохыг ч олон нийтэд яаралтай мэдээлэх шаардлага тулгарч байна.
Ард түмний сайхан сэтгэлийн өглөг хүрэх эзэндээ хүрэх учиртай. Төрийнхөн хөрсөн дээр бууж, ажлаа хий. Нийгмийн нөхцөл байдалд бодит дүгнэлт өгч, бодит ажил хий. Сурч, ярьж, лоозогнож, худлаа слайд үзүүлж, тоо баримт дурьдахаа зогсооё.
Цаг үеийн нөхцөл байдлыг мэдэрч, шуурхай арга хэмжээ авч шаардлагатай мэдээллийг олон нийтэд өгнө үү.
Н.ЧИНЗОРИГ