“Diplomat”-д нийтлэгдсэн Монголын тухай нийтлэлийг орчуулан хүргэж байна.
Өнгөрсөн хоёрдугаар сард Вашингтон хотноо АНУ-Монголын эдийн засгийн бодлогын асуудлаарх дөрөв дэх удаагийн яриа хэлэлцээ болж, хоёр талын уулзалтаар Монгол, АНУ-ын харилцааг өргөжүүлэх талаар ярилцаж, чухал ашигт малтмал, цэвэр эрчим хүч, дижитал эдийн засаг гэсэн гурван үндсэн чиглэлээр худалдаа, хөрөнгө оруулалтын талаар хэлэлцсэн. Хоёр улс 2019 онд стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоосон ч түүнээс хойш цар тахлын улмаас эдийн засгийн үйл ажиллагаа нь тасалдсан. Улаанбаатар хотын хувьд гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт (ГШХО) буурсан нь Монгол Улс АНУ тэргүүтэй “гуравдагч хөрш”-тэй хөрөнгө оруулалтын боломжоо төрөлжүүлэх шаардлагатай байгааг харуулж байна.
2021-2022 онд Монгол, АНУ хоёр шинэ Элчин сайдаа томилсон. Хоёр талын Эдийн засгийн бодлогын яриа хэлэлцээний үеэр Монгол Улсаас АНУ-д суугаа Элчин сайд Ө.Батбаяр, АНУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Ричард Буанган нар санал солилцож, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцов. Хоёр тал эдийн засгийн харилцаагаа хөгжүүлэхийн чухлыг хүлээн зөвшөөрсөн. Үүний зэрэгцээ хол зай, ложистикийн бэрхшээлээс үүдэж, АНУ Монголын эрдэс баялгийн экспортын тэргүүлэх чиглэлүүдийн тоонд багтахгүй байна. Гэсэн хэдий ч Монголын ашигт малтмалын чухал салбарт АНУ-ын хөрөнгө оруулалтыг сонирхох сонирхол нэмэгдсээр байна.
Саяхан Улаанбаатар, Сөүлийн хооронд байгуулсан эдийн засгийн хэлэлцээр нь эдийн засгийн эдгээр чиглэлийг мөн тодотгож өгсөн. Оюутолгойн долоон тэрбум ам.долларын өртөг бүхий далд мега үйлдвэр ашиглалтад орсноор уул уурхайн салбарын Монголын эдийн засагт оруулах хувь нэмэр нэмэгдэх нь дамжиггүй. Оюутолгойн мега уурхай амжилттай хэрэгжиж эхэлснээр зэс, цагаан тугалга, молибден зэрэг чухал ач холбогдолтой ашигт малтмалыг олборлох боломж нэмэгдэнэ. Монгол Улсын Засгийн газар болон Рио Тинтогийн хооронд байгуулсан гэрээг амжилттай дахин хэлэлцсэн нь гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг татахад чухал ач холбогдолтой юм. Монгол, АНУ-ын хамтран ажиллахаар төлөвлөж буй хоёр дахь салбар бол цэвэр эрчим хүчийг хөгжүүлэх асуудал юм. Сэргээгдэх эрчим хүч нь Монгол Улсад хөгжиж буй зах зээл боловч ийм төслүүдийг бий болгож, хэрэгжүүлэх нь агаарын бохирдол зэрэг нийгмийн эрүүл мэндийн томоохон асуудлуудыг шийдвэрлэхэд тусална. Эдийн засгийн бодлогын яриа хэлэлцээ нь Монгол Улс, АНУ-ын эдийн засгийн харилцааг хөгжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой хэдий ч хоёр талдаа дутагдалтай тал бий.
Стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоохоос нэг жилийн өмнө буюу 2018 онд АНУ-ын Конгресс хоёр талын худалдаа, ялангуяа нэхмэл эдлэл, ноолуур, түүхий эдийн экспортыг АНУ-д нэмэгдүүлэх зорилгоор Монголын гуравдагч хөршийн худалдааны тухай хуулийг санаачилсан. Энэ нь Монгол-АНУ-ыг хөгжүүлэх чухал хөшүүрэгүүдийн нэг. Гуравдагч хөршийн худалдааны тухай хууль 2018 онд Төлөөлөгчдийн танхимын Худалдааны дэд хороонд шилжсэнээс хойш хөдөлсөнгүй. Түүнчлэн 2018 оноос хойш Монгол, АНУ-ын худалдааны тэнцэл Монголын талд нааштай байсангүй.
АНУ-ын Худалдааны төлөөлөгчийн газрын мэдээлснээр, “АНУ-ын Монгол Улстай хийсэн барааны худалдааны ашиг 2020 онд 106 сая ам.доллар болж, 2019 онтой харьцуулахад 36.9 хувиар (62 сая доллар) буурсан байна. 2020 онд АНУ-ын Монголоос импортлосон барааны импорт 12 сая ам.доллар буюу 52 хувиар буурчээ. Гуравдагч хөршийн худалдааны тухай хууль нь Монголын экспортын зарим барааг АНУ-ын зах зээлд татвараас чөлөөлөх замаар худалдааны тэнцвэргүй байдлыг арилгах ёстой байв. Хуулийн төсөл гацсан тул асуудал шийдэгдээгүй хэвээр байна. Үүний зэрэгцээ Монгол Улс хөрөнгө оруулалтын орчноо бэхжүүлэх шаардлагатай байна. Үүнээс гадна Монгол Улс, АНУ-ын хооронд шууд нислэг үйлдэх боломжтой Агаарын тээврийн хэлэлцээрийг амжилттай хэрэгжүүлэх үүднээс хоёр улсын Засгийн газар нэгдүгээр сард "Зөвшилцөх санамж бичиг"-т гарын үсэг зурсан. АНУ-тай эдийн засгийн харилцаагаа хөгжүүлэх нь Монгол Улсын гуравдагч хөршийн гадаад бодлогын хувьд чухал ач холбогдолтой бөгөөд энэ нь Монгол Улсыг хилийн хоёр улс болох Хятад, Оросоос хараат байдлыг бууруулах зорилготой юм. Монгол Улс “гуравдагч хөрш”-тэй харилцах үйл ажиллагаа нь улс төр, нийгэм, батлан хамгаалах, соёлын харилцаа, хамтын ажиллагааг өөртөө шингээдэг ч худалдааны хэлэлцээр, бүтээн байгуулалтын төслүүдийг эхлүүлэх зэрэг эдийн засгийн үйл ажиллагаа нь Улаанбаатар хотын хэлэлцэх асуудлын тэргүүнд байдаг. Хөрөнгө оруулалтыг төрөлжүүлэх, эрчим хүчний хэмнэлттэй хөгжлийн төслүүдийг эхлүүлэх нь Монгол Улсын хөрөнгө оруулалтын дүр төрхийг бэхжүүлэх төдийгүй тогтвортой, бодит үр дүнд хүрэх ухаалаг алхам юм.
https://thediplomat.com/2023/03/mongolia-us-seek-to-advance-economic-ties/
