Төрийн ордонд Хөгжлийн банкнаас санхүүжүүлсэн төсөл хөтөлбөрийн зарцуулалтын нотлох баримтыг шинжлэн судлах гурав дахь шатны сонсгол өнөөдөр /2023.03.15/ үргэлжилж байна. Өнөөдрийн сонсгол “Ноолуур хөтөлбөр”-ийн хүрээнд Хөгжлийн банкнаас олгосон зээлийн талаар хэлэлцэж байгаа юм.
“Капитал” банк Хөгжлийн банкнаас авсан зээлээ өөрийн эзэмшлийн “Мөнххаан трейд” ХХК-д дамжуулан зээлсэн нэрээр зувчуулжээ
Шинжээчийн дүгнэлтэд “2015 онд ноолуурын салбарынханд эргэлтийн хөрөнгийн зориулалттай 100 хүртэлх тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг арилжааны банкуудаар дамжуулан зээлдэгч банкинд 6 хувь, дэд зээлдэгч аж ахуйн нэгжүүдэд 9 хувийн хүүтэйгээр 3 хүртэлх жилийн хугацаатай 11 аж ахуйн нэгжийн төсөлд 56.2 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгосон байна. Мөн 2018-2019 онд ноолуурын салбарт эргэлтийн хөрөнгийн зориулалтаар Ноолуур хөтөлбөрийн хүрээнд ноолуурын бүрэн боловсруулалтын түвшинг 60 хүртэл хувьд хүргэх зорилгоор 150 хүртэлх тэрбум төгрөгийг 2 жилийн хугацаатай зээл олгохоор шийдвэрлэж, 2018 онд 18 аж ахуйн нэгжид 97,8 тэрбум төгрөг, 2019 онд 14 аж ахуйн нэгжид 65.1 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгосон байна. 2020 онд Ноолуурын салбарыг дэмжих зээлийг 1 жилийн хугацаатай 44 аж ахуйн нэгжийн төсөлд 63,9 тэрбум төгрөгийг олгосон байна.
Хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 8 банкаар дамжуулан 89 төсөлд 274 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгосон байна.
Арилжааны банкууд Хөгжлийн банкинд нийт зээлээ төлж дуусгасан бол дэд зээлдэгч нарын хувьд 2023 оны нэгдүгээр сарын 31-ний өдрийн байдлаар 6 зээлдэгчийн 8.8 тэрбум төгрөгийн зээлийн өрийн үлдэгдэлтэй, зөрчилтэй байна.
“Капитал” банк нь Ноолуур хөтөлбөрийн хүрээнд “Мөнххаан трейд” ХХК-д 5 тэрбум төгрөг, ГГТС ХХК-д 5 тэрбум, “Буян колар” ХХК-д 5 тэрбум төгрөг нийт 15 тэрбум төгрөгийг Хөгжлийн банкнаас санхүүжилтээр авч дамжуулан зээлсэн. Гэтэл нотлох баримтаар Мөнххаан трейд ХХК-д зээл олгосон нь нотлогдохгүй, Буян колар ХХК-д зориулж авсан 5 тэрбум төгрөгөөсөө 3.5 тэрбум төгрөгийг дамжуулан зээлж олгосон байна.
Тухайн үед “Мөнххаан трейд” ХХК нь Бишрэлт Холдинг ХХК-ийн эзэмшилд байсан бөгөөд гүйцэтгэх захирлаар А.Чинбишрэлт ажиллаж байсан аж. Данс хөөж шалгахад тус компани нь зөрчилтэй гарсан бөгөөд зээлийн хувийн хэргийг шүүлгэхэд “Капитал” банкнаас тус зээлийн хувийн хэрэг олдоогүй гэсэн тайлбар өгсөн бөгөөд нийт 5 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгосон компанийн дансны хуулгад тэмдэглэгджээ.
Хөгжлийн банкны дансны хуулгад гүйлгээ хийгдсэн ч “Капитал” банкнаас нэг ч гүйлгээ хийгдээгүй гэх дансны хуулга гарч ирсэн байна. Тиймээс “Капитал” банкны эрх хүлээн авагч болон захирал А.Ариунболдоос тодруулах ёстой гэжээ.
Хөгжлийн банкны 2015 оны эрсдэлийн үнэлгээгээр “Капитал” банк нь Монголбанкнаас хязгаарлагдсан дүгнэлттэй, өөрийн хөрөнгийн дутагдалтай, санхүүжилт хийхэд эрсдэлтэй гэсэн дүгнэлт гарсан байхад Хөгжлийн банкны удирдлагын шийдвэрээр зээл олгосон байна" гэжээ.
“Говь” ХХК нь Ноолуур хөтөлбөрийн хүрээнд авсан зээлээ хадгаламжиндаа байршуулжээ
“Говь” ХХК нь “Ноолуур” хөтөлбөрийн хүрээнд дамжуулан зээлээр нийт 5 удаа, өөрийн хамаарал бүхий “Дулаан гэр” ХХК-тай нийлэн 31.2 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт авсан байна. Мөн Ноолуур хөтөлбөрийн хүрээнд Хөгжлийн банкнаас шууд зээлээр 163 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт авчээ.
Нийт дамжуулан олгосон зээлээс ХХБ-наас авсан 12.2 тэрбум, Голомт банкнаас авсан 5 тэрбум төгрөгийн зээлээр ХХК-ийн зээлийн өрийг үлдэгдлийг төлсөн байна.
Мөн 2015 онд “Ноолуур” хөтөлбөрийн хүрээнд хөнгөлөлттэй зээлийг тоног төхөөрөмжийн зориулалтаар олгосон байтал санхүүжилтээр авсан 8 тэрбум төгрөгийг хадгаламжинд байршуулсан байна.
Энэ нь Голомт болон Хөгжлийн банк хооронд байгуулсан гэрээг зөрчиж байна. “Голомт” банк нь Хөгжлийн банкнаас тоног төхөөрөмжийн зориулалтаар олгосон зээлийг “Говь” ХХК-д эргэлтийн хөрөнгийн зориулалт гэж санхүүжүүлсэн байна хэмээн шинжээч дүгнэлтээ танилцуулав.
Түр хорооны дарга, УИХ-ын гишүүн Б. Энхбаяр шинжээчийн дүгнэлтэд үндэслэн Таванбогд групп нь өөрийн компаниудаар дамжуулан Хөгжлийн банкнаас шууд болон дамжуулан зээлэх журмаар 226 тэрбум 692 сая төгрөгийн зээл авсан гэв. Өөрөөр хэлбэл, Хөгжлийн банкны хамгийн том зээлдэгчийн нэг нь Ц.Баатарсайхан захиралтай "Таванбогд" групп байгаа юм.
