Хөгжлийн банкны сонголын үеэр УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар “Мөрдөн шалгах сонсголын шинжтэй анхны ажил учраас алдаа оноо гарна. Гэхдээ энэ сонсгол зөвхөн удирдаж байгаа хүмүүсийн хооронд явагдаж байгаа ажил биш. УИХ-ын нэр бүхий олон гишүүн санаачлан зохион байгуулж байна. Сонсголыг зохион байгуулах тогтоолын төслийг Б.Энхбаяр гишүүн бид 2 гаргаагүй. Сонсгол тойрсон олон хүний санаа бодол эргэлзэх нь ойлгомжтой. Энэ сонсголоор мууг нь үзэх гэж байгаа юм биш. Болсон явдлын үр дүн үйл явцыг Монголын ард түмэн мэдэх шаардлагатай.
Хөгжлийн банкнаас болж өнгөрсөн жил Монгол улс дампуурах шахлаа. Олон сайхан ажил хийсэн гээд байгаа хүмүүсийг би буруутгахгүй. Гэхдээ нийлбэр дүнгээрээ Хөгжлийн банкинд зарцуулсан 7,5 их наяд төгрөгийн санхүүжилттэй 3000 орчим төсөл хөтөлбөр эцсийн дүнгээрээ Монгол улсыг ашиггүй байдалд хүргэж тэр чигт нь ахуй амьдралыг нь доройтуулах байдал үүссэн.
Ийм учраас энэ сонсгол явагдаж байна. Энэ асуудлаас зарим нь зайлсхийж байгаа. Зээл авч ард түмний хөрөнгийг авахдаа Монголд байсан юм чинь дуудагдахдаа ч байх л хэрэгтэй. Адьшаа гишүүн ирээд энэ үйл ажиллагааны талаарх асуудлыг ярилаа. Энэ дотроос арьс ширний асуудлыг нэлээд олон жил ярьж байгаа. Энэ дээр хөгжлийн банк 57 ААН-д 86 орчим тэрбум төгрөгийн зээл олгосон байна. Мөнгөн дүнгээс харвал бусад төслүүдтэй харьцуулахад их даруухан тоо. Энэ дотор болохгүй бүтэхгүй зүйл байгаа ч сайн зүйл бас байна.
Энхбаяр дарга хэллээ. 2014-2018 онд 10,4%-25,7% болж 2,5 дахин өссөн байна. Экспортын хэмжээг нэмэгдүүлэх нөхцөл боломж бүрдсэн гэдэг бол таатай мэдээ. Учир нь энэ сонсголын үр дүн бол санхүүжилт нь зориулалтын дагуу зарцуулагдсан уу?, яаж энийг зохион байгуулсан бэ? Гэхээс гадна үр дүн.
Энд анхаарах зүйл бол арилжааны банкууд зээлийн эдийн засгийн үр ашигт бус барьцаа хөрөнгийн үнэлгээнд голлон анхаардаг явдал гэж шинжээч үнэлсэн байна. Ер нь Монголд 100 үйл ажиллагаа явуулахад 90 нь бүтэлгүйтдэг.
Жишээ нь энэ түгжрэл дээр зайсан чиглэлд нэг урсгал руу оруулах нь ард иргэдэд биш ажилчдад зориулсан. Ерөөсөө бүтэхгүй гэсэн ойлголттой угтаж байна. Тэгээд бүтэлтэй болоод ирэхээр нь юм хийж болдог юм байна гэж боддог. Үүн шиг сонсголын үеэр ч бас сайн болсон зүйлийг нь онцлох хэрэгтэй. Тэгээд энийгээ тайлан дүгнэлтэд тусгамаар байна.
Төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн үр дүн үнэлэх төрийн байгууллагын үйл ажиллагаа тодорхой бус тогтолцоо хангалтгүй байсан гэж байна. Төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүллээ гэхэд төр нь өөрөө эргээд хянадаг байх хэрэгтэй.
Мөн дамжуулан зээлдүүлэх гэрээний талууд зээлийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан нь тогтоогдсон, дэд зээлдэгч төслөө хэрэгжүүлээгүй зарцуулалтыг нотлох санхүүгийн баримтгүй эсвэл хангалтгүй тохиолдолд авах арга хэмжээний талаар зохицуулалт байхгүй гэлээ.
Үүн дээр юуг анхаарах хэрэгтэй вэ? Бид ганцхан хөгжлийн банк гэж яриад байгаа боловч олон төрийн өмчит компаниуд ажиллаж байна. Мөн өмнөх хөгжлийн банкин дээр авлига авдаг систем байсаар байна” хэмээн ярив
