(Монголчуудыг өрөнд оруулж, Сэлэнгэд хятадуудыг суулгасан түүх)Л. Түдэв гуайн номонд өгүүлсэн Б. РЕНЧИН гуайн яриаг оруулав. ... Монголын хойд хилээр цэрэг суулгахыг Сандо амбан сүүхээчилжээ. Түүнээ монгол ноёдод цухуйлгахад зөвшөөрөхгүй цааргалжээ. Монгол ноёд зөвшөөрөхгүй болохоор нь Сандо амбан хил орчмын болон Хараа, Ерөө, Хүрээний хятад пүүснүүдийн заргач нарыг дуудаад:"Та нар Монгол ноёдод зээл олго. Авахгүй гэсэн байлаа ч аргалаад зээлдүүл. Хүү төлөөсийг нь яарахгүй, дараа болно гэж байгаад зээлдүүл, мөнгө хайргүй өг" гэж тушаасан байна. Тэгээд монгол ноёд дур мэдэн зээл авсаар байгаад ихээхэн өр зээлтэй болж.
Нэлээд хугацаа өнгөрсөний дараа гэв гэнэт монголчуудад зээл өгөхөө зогсоож, урьдын зээлийг сануулж, хүү төлөх хугацаа дууссан болохыг хэлж, өр нэхэж эхэлжээ. Өр төлөхөөс нааш зээл өгөхөө болихыг ч Хятад пүүснүүдэд зааварлан тушаажээ. Монгол ноёд өрөө төлж дийлэхгүй оронд нь малаа өгцгөөе гэхэд нь мал авахгүй, мөнгөө мөнгөөр нь авна гэцгээж гэнэ. Тэд өрөө төлж чадахгүй бол зарга үүсэж, Бээжин хүрч тэгээд зэрэг хэргэмээ алдана хэмээн айж болгоомжлон аргаа бараад Сандо амбанаас гуйцгаажээ. Тэгэхээр нь амбан "тэр пүүсүүд бол цөм эзэнтэй тул надад яахин захирагдах билээ" гэж мухардуулжээ. Ноёд аргаа баран ахин дахин гуйхад нь Сандо амбан "би нэг арга бодъё" гэж амлаад сүүлд нь "за би яахав зээл өгсөн энэ хэдэн пүүсийг хохируулая.
Тэд Бээжинд заргалдана. Иргэн хүний эрхийг хамгаалахаар томилогдсон амбан атал эрхийг нь эвдэв хэмээн би өөрөө зэмд унана биз. Тэгэхээр би тэр хэдэн пүүс түр хохировч, ядуу иргэн өдий төдий хятад хүний амьжиргааг залгуулж өгөв гэж надад гавъяа заана. Иймд ноёд та нар ядуу иргэн цөөн хүнийг Хараа, Ерөөгөөр суулгахыг зөвшөөрч өг" гэж Сандо тулгасанд манай ноёд амины өр зээл ихтэйдээ бантан аргагүй зөвшөөрчээ. Тэгээд л баахан цэрэг эрсийг ядуугаар хувцаслан, гуйлгачин дүрээр монголд нэвтрүүлэн Хараа, Ерөөгөөр суулгаж авчээ. Тэд ногоо тарин монгол хүүхэн авцгаан суурьших болжээ.
(Л.Түдэв: Манж Хятадын зүгээс Монголд "амьд хил" буй болгох бодлого гэгчийг хэрэгжүүлсэн)
