Францын Ерөнхийлөгч Э.Макрон, төрийн тэргүүний сонгуульд түүнтэй өрсөлдөж буй барууны популист “Үндэсний нэгдэл” намын тэргүүн Марин Ле Пен нар сонгуулийн хоёрдахь шатны санал хураалт болохоос 4 хоногийн өмнө эхний бөгөөд сүүлчийн телевизийн мэтгэлцээнд оролцлоо.
Хэнийг сонгохоо хараахан шийдээгүй байгаа сонгогчид олон бий учраас энэ удаагийн мэтгэлцээн хоёр өрсөлдөгчийн хувьд маш чухал арга хэмжээ юм. Санал асуулгаар Макрон 10 гаруй хувиар итгэлтэйгээр тэргүүлж байгаа боловч ерөнхийлөгчөөр хэн сонгогдох нь яг таг тодорхой болсон гэж хэлэхэд эртдэнэ. Учир нь, францчуудын 10 гаруй хувь нь хэний төлөө саналаа өгөхөө шийдэж чадалгүй тээнэгэлзсээр байгаа юм.
Макрон, Ле Пен хоёр хамгийн сүүлд 5 жилийн өмнө 2017 онд теле мэтгэлцээнд оролцож, одоогийн ерөнхийлөгч итгэлтэйгээр ялж байв. Тухайн үед Ле Пен мэтгэлцээнд бэлтгэл муутай оролцож, дэндүү их сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй байсныг үзэгчдийн ихэнх нь хэлж байлаа. Харин энэ удаад “Үндэсний нэгдэл”-ийн удирдагч алдаагаа давтсангүй, илүү тайван байж, яриа нь утга агуулга, логик үндэслэл сайтай байв. Гэсэн хэдий ч тэрбээр Макроныг самгардуулж чадсангүй, одоогийн ерөнхийлөгч илүү түрэмгий арга барилыг сонгожээ.
Оросын талаарх маргаан
Хоёр улстөрчийн хувьд Оростой харилцаж байсан түүх нь арвин учраас мэтгэлцээний гол сэдэв нь Орос-Украины дайн байлаа.
Оросын цэргүүд Украинд нэвтрэхээс өмнөхөн Москвад айлчилсан барууны цөөхөн улстөрчдийн нэг бол Макрон юм. Харин дайн эхэлснээс хойш Макрон Оросын үйл ажиллагааг эрс буруушааж, Барууны хориг арга хэмжээнүүд ба Киевт зэвсэг нийлүүлэх явдлыг тууштай дэмжиж байна. Үүний зэрэгцээ тэрбээр ерөнхийлөгч В.Путинтэй олон цагийн турш утсаар ярьжээ. Францын эх сурвалжуудын мэдээлснээр, Оросын удирдагч Орос, Украины үүсэл гарлын талаарх өөрийн бодлыг Макронд нэлээд удаан тайлбарлан ярьсан аж.
Харин Ле Пений хувьд, түүнийг Европ дахь Путиний гол холбоотон дэмжигчдийн нэг хэмээн үздэг. 2017 оны сонгуулийн өмнө тэрбээр хэлэхдээ “Орос улс Крымыг өөртөө нэгтгэсэн явдлыг хууль бус үйлдэл хэмээн үзэхгүй байна” гэж байжээ. Мөн 2016 оны 11 дүгээр сард ВВС-д ярилцлага өгөх үеэрээ, В.Путиний удирдлагын арга барил бол ухаалаг протекционист бодлогод тулгуурласан бөгөөд улс орныхоо эрх ашиг, үндэсний онцлогийг хамгаалж байна гэж дүгнэн хэлсэн удаа бий.
Энэ удаагийн мэтгэлцээний үеэр Макрон урьд нь ярьж байсан зүйлүүдийг нь Ле Пенд сануулан сөхөж түүнийг хатуухан шүүмжлэв. Түүгээр ч үл барам Ле Пен 2014 онд Оросын эрх баригчдад ойр байдаг “Орос-Чехийн банк”-наас 9 сая еврогийн зээл авсан гэдгийг нь ч сануулаад авав. “Та бол Оросын эрх баригчдаас, Путинээс хамааралтай хүн, Оростой харилцахдаа та өөрт тань зээл өгсөн банкны эзэнтэй ярилцдаг” гэж Макрон ширүүхэн хэлжээ.
Хариуд нь, Ле Пен “би өөрийгөө бүх талаар эрх чөлөөтэй эмэгтэй гэж үздэг, Францын банкууд бүгдээрээ надад зээл өгөхөөс татгалзсан тул Орос-Чехийн банкинд хандсан” гэдгээ хэлсэн байна. Эдийн засгийн амаргүй нөхцөлд амьжиргаагаа залгуулж буй олон сая францчуудын адилаар зээл авахаас аргагүйд хүрсэн гэж Ле Пен тайлбарласны хариуд Макрон “танаас ялгаатай нь гэвэл, францчууд зээл авах гэж Оросод ханддаггүй” гэжээ.
Үүний зэрэгцээ Украины эсрэг Оросын цэргийн ажиллагааг “Үндэсний нэгдэл”-ийн тэргүүн буруушаагаад Киевт тусламж үзүүлж, Барууны орнууд Украины дүрвэгсдийг хүлээн авах нь зүйтэй гэсэн байр сууриа илэрхийллээ. Харин Украинд зэвсэг нийлүүлэх нь Франц улсыг цэргийн мөргөлдөөнд татагдан ороход хүргэнэ гэж сануулжээ.
Өнгөрсөн долоо хоногт Ле Пен мэдэгдэхдээ “Украины дайны дараа НАТО, Орос хоёр илүү нягт хамтран ажиллах боломжтой” гэсэн нь Францын нийгэмд багагүй шүүмжлэл дагуулсан байна.
Бусад сэдвээрх санал зөрөлдөөн
2 цаг 45 минутын турш үргэлжилсэн мэтгэлцээний гол сэдвүүдийн нэг нь үнийн огцом өсөлт, ялангуяа эрчим хүчний эх үүсвэрүүдийн үнийн өсөлтийн асуудал байлаа. “Үндэсний нэгдэл”-ийн удирдагчийн хувьд, эрчим хүчинд ногдуулж буй нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бууруулах, бусад татварыг багасгах, түүнчлэн 30 хүртэлх насны хүмүүсээс авдаг орлогын албан татварыг бүрмөсөн цуцлах гэдгээ амласан байна. Үүний хариуд Макрон хэлэхдээ “үнийн өсөлтийг хязгаарлах нь татвар бууруулахаас хоёр дахин илүү үр дүнтэй” гэдгийг онцолжээ.
Сүүлийн үед Ле Пен Францыг Европын Холбооноос гаргана гэсэн байр сууринаасаа татгалзаж тус холбоог шинэчлэх тухай ярих болсон юм. Харин одоогийн ерөнхийлөгчийн үзэж байгаагаар, “янз бүрийн үндэстнээс бүрдэх Европ”-ын тухай өрсөлдөгчийнх нь үзэл санаа ЕХ-г задран бутрахад хүргэх ажээ.
Макрон, Ле Пен хоёрын санал эрс зөрөлдөж буй өөр нэгэн асуудал бол цагаачлал ба исламын шашинд хандах хандлага юм. Цагаачдыг хүлээн авахыг эсэргүүцдэг “Үндэсний нэгдэл”-ийн удирдагчийн зүгээс бүх нийтийн санал асуулга явуулж, хэн нь Францад үлдэх ёстой, хэн нь тус улсаас гарч явах ёстойг шийднэ гэдгээ амласан байна. Тэрбээр “эмх замбараагүй байдлаар олноорооо Францад цагаачлан ирэх” явдлыг буруушаагаад, энэ нь францчуудын хувьд аюулгүй орчинд амьдарч байгаагаа мэдрэх мэдрэмжийг нь үгүй хийж байгааг тэмдэглэн хэлсэн байна. Түүнээс гадна, исламын шашинт эмэгтэйчүүд толгойн алчуур зүүхийг хориглох нь зүйтэй хэмээн Ле Пен дахин уриалаад “исламын дарамт шахалтаас эмэгтэйчүүдийг чөлөөлөх хэрэгтэй” гэжээ.
Хариуд нь Макрон “исламыг исламизмээс ялгаж салгаж ойлгох хэрэгтэй, таны энэ бодлого Францын үнэт зүйлсэд харшлах бөгөөд иргэний дайнд хүргэж болзошгүй” гэж анхаарууллаа.
Түүнчлэн тэтгэврийн насны тухайд хоёр мэтгэлцэгчийн байр суурь зөрүүтэй байсан бөгөөд Макроны хувьд, тэтгэвэрт гарах нас 62 байгааг 65 болгох нь зүйтэй гэсэн бол Ле Пен түүнтэй огт санал нийлсэнгүй.
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаар хоёр өрсөлдөгч мөн л санал зөрөлдлөө. Дэлхий даяар дулаарал болж байна гэдгийг Ле Пен ерөөсөө ойшоодоггүй хэмээн Макрон буруушаасны хариуд “Үндэсний нэгдэл”-ийн тэргүүн хэлэхдээ “Та бол уур амьсгалын асуудлаар хоёр нүүр гаргадаг хүн, үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмждэггүй, харин олон мянган километрийн цаанаас бараа зөөж авчрахыг дэмждэг хүн” гэж одоогийн ерөнхийлөгчийг шүүмжилсэн байна. Харин АЦС олныг барих нь зүйтэй гэдэг дээр хоёр улстөрч санал нэгджээ.
Мэтгэлцээний дараах санал асуулга
Телевизийн мэтгэлцээн бол Францын ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дүнд нөлөөлдөг чухал хүчин зүйл байсаар ирсэн. Сонгуулийн эхний шатны санал хураалтаар Макрон 27,85 хувийн санал авсан бол Ле Пений төлөө сонгогчдын 23,15 хувь нь саналаа өгчээ. Саяхан явуулсан санал асуулгуудын дүнг нэгтгэж үзвэл, Макроны давуу байдал бага зэрэг бэхжиж, хоёрдахь шатны санал хураалтаар 53-57 хувийн санал авч ялалт байгуулах магадлалтай байна.
Лхагва гарагт болсон мэтгэлцээний дараа Elabe компанийн зохион байгуулсан түргэвчилсэн санал асуулгаар үзэгчдийн 59 хувь нь “Макроны ярьж буй нь илүү үндэслэл сайтай байсан” гэж үзсэн бол Ле Пений яриа үзэгчдийн 39 хувьд нь итгэл үнэмшил төрүүлсэн ажээ.
Б.Адъяахүү
Эх сурвалж: ВВС
