Өнгөрсөн баасан гарагт УИХ-ын шийдвэрээр огцорсон Г.Занданшатарын танхимын сайд нар ҮХЦ-д гомдол гаргаад байгаа билээ. Үндсэн хуулийн цэц ч иргэний гомдлыг 14 хоногийн дотор, эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтны гомдлыг тэр даруй маргаан үүсгэж шалгах хуулийн заалтын дагуу маргаан үүсгэн шалгаж эхлээд буй.
Тэгвэл хууль эрхзүйн орчин Үндсэн хуулийн цэц энэ асуудлыг хэр хурдан шалгахаас гарах үр дүн нь шалтгаалах дүр зургийг харуулж байна.
Учир нь, ҮХЦ-ийн цэцэд маргаан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуульд зааснаар, Цэц нэн даруй маргаан үүсгэж шалгасан ч дараа нь чамгүй олон процесс гүйцээх шаардлагатай аж. Тодруулбал, 21.4-т 4. “Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэх эсэх талаархи Цэцийн гишүүний шийдвэрийг маргагч талууд эс зөвшөөрч гомдол бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр гаргасан бол Цэцийн даргын тогтоолоор томилсон З гишүүний бүрэлдэхүүнтэй хуралдаанаар хянан хэлэлцэж, маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэх эсэхийг шийдвэрлэж магадлал гаргана” гэж заасан.
Мөн ҮХЦ УИХ-ын шийдвэрийг /Ерөнхий сайдын асуудлыг УИХ-ын Чуулганы дэгийн тухай хуулиар шийдсэн/ Үндсэн хууль зөрчсөн гэж дүгнэвэл УИХ-ын шийдвэр түдгэлзэх ч УИХ хүлээж авах эсэх асуудлыг хэлэлцэх ёстой. “ҮХЦ-ийн дүгнэлтийг хүлээж авахгүй” гэж дүгнэвэл тус хуулийн 30 дугаар зүйлд заасан нөхцөл байдал үүсэж, асуудлыг дахин шалгах бөгөөд өмнө нь шалгасан цэцийн гишүүнийг өөрчлөхөөс бусдаар асуудал яг эхнээсээ явна.
Ингээд 36.4.Цэцийн эцсийн шийдвэрээр Үндсэн хууль зөрчсөн гэж тогтоогдсон хууль Цэцийн тогтоол гармагц хүчингүй болно гэсэн хуулийн заалт хэрэгжих юм.
УИХ Ерөнхий сайдын асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэхдээ "УИХ өмнө нь Ерөнхий сайдын асуудлыг энэ жишгээр шийдэж байсан", "УИХ-ын чуулганы Дэгийн тухай хууль нь Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөс хойш буюу 2024 онд батлагдсан" гэдэг үндэслэл хэлж буй.
Хамгийн гол нь, ҮХЦ энэ асуудлаар ямар ч дүгнэлт гаргасан эцсийнх байх болно. Өөрөөр хэлбэл, хэрвээ Үндсэн хууль зөрчсөн гэж дүгнэвэл Ж.Эрдэнэбат, У.Хүрэлсүхийн Засгийн газруудыг Үндсэн хууль зөрчиж огцруулж байсан гэх асуудал үүснэ.
Гэхдээ Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйл, "Үндсэн хуульд нийцээгүй тухай шийдвэр гаргасны үр дагавар" хэсэгт 1. Үндсэн хуульд нийцээгүй хууль, зарлиг, Улсын Их Хурал, Ерөнхийлөгчийн бусад шийдвэр, Засгийн газрын шийдвэр, Монгол Улсын олон улсын гэрээ, сонгуулийн төв байгууллагын шийдвэр, түүнчлэн өмнөх шийдвэрээ Цэц хүчингүй болгосон нь тэрхүү хууль, зарлиг, шийдвэр, гэрээний улмаас учирсан хор хохирол болон бусад үр дагаврын асуудлыг шийдвэрлэх шууд үндэслэл болохгүй. Гагцхүү Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлагыг хөнгөрүүлэх үндэслэл тогтоогдсон бол Цэцийн шийдвэрийг баримтлан хэргийг зохих хууль тогтоомжийн дагуу дахин хянаж болно" гэж заасан. Тодруулбал, УИХ-ын Чуулганы Дэгийн тухай хууль Үндсэн хууль зөрчсөн гэсэн дүгнэлт гарсан ч Ерөнхий сайдуудын асуудал хөндөгдөхгүй гэсэн үг.
Эндээс, ҮХЦ-ийн шийдвэрийн үр дагавар буюу Г.Занданшатар Ерөнхий сайд хэвээр үлдэх эсэх нь шийдвэрийг хэр хурдан гаргахаас шалтгаалах дүр зураг тодорно.
Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32-ын 4-т "Үндсэн хууль зөрчсөн гэж дүгнэлт гарснаар тухайн хууль, зарлиг, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэр, Засгийн газрын шийдвэр, Монгол Улсын олон улсын гэрээ болон тэдгээрийн холбогдох зүйл, заалтын үйлчилгээ нь Цэцийн эцсийн шийдвэр гарах хүртэл түдгэлзэнэ. Түдгэлзүүлж эхлэх хугацааг Цэц дүгнэлтдээ тусгайлан заана" гэж заасан. Тэгэхээр, эхний ээлжинд ҮХЦ Г.Занданшатарыг огцруулсан арга "Үндсэн хууль зөрчсөн" гэдэг шийдвэрийг гаргаж байж тогтоолыг түдгэлзүүлнэ.
Харин удаж төдөөд дараагийн Засгийн газар тодорчихвол буцаж үйлчлэхгүй нөхцөл байдал үүсэх юм.
