Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэх асуудлыг Монголын парламентаар хэлэлцлээ. Л.Оюун-Эрдэнэ гэж хүний 23-тай хүүгийн сүйн бөгжний “хэрэг” яван явсаар Монгол Улсын Засгийн газрыг огцруулахад тулдаг юм байна. Энэ хэдэн өдөр юу болов. Жагсаал цуглаан, эрх баригч Ардын намын бага хурал, УИХ-д суудал бүхий намуудын улс төрийн зөвлөлийн хуралдаан гээд саарал ордон дайвах нь холгүй юм боллоо. Гол нь засгаа унагаж, дараагийн шинэ засагт сайд болох гэсэн, албан тушаал горилсон Ардын намын гишүүд, ялангуяа хоёроос дээш удаа сонгогдсон нөхдүүд хөл нь хөнгөрчихөөд ордны хонгилоор хэдэн өдрийн туршид гүйлдэхийг бид харлаа.
“Сүйн бөгж”-ний дүйвээнд хамгийн түрүүнд хамтарсан засгаас Ардчилсан нам жийгдсэнээр Засгийн газрын ирээдүйн хувь заяа бүрхэг болж Ерөнхий сайдыг огцруулах эсэх тухай асуудал яригдсан. Л.Оюун-Эрдэнэ аргаа барахдаа УИХ-аас итгэл үзүүлэхийг хуулийн дагуу албан ёсоор хүсч түүний хүсэлтийг өчигдөр Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор, дараа нь УИХ-ын чуулганаар хэлэлцсэн. Байнгын хорооны гишүүдийн дийлэнх олонх Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэхийг дэмжсэн.
Үргэлжлүүлэн УИХ-ын чуулганаар уг асуудлыг хэлэлцэн шөнө дөл болтол хуралдаж байна. Энэ Засгийн газар ажил, хулгай хоёр ярьсаар ийнхүү унаж ганхахдаа тулсан. Ерөнхий сайд сонгодог парламентын тогтолцоог дэвшүүлж, улс орны тусгаар тогтнол, хөгжил дэвшлийн дархлааг хадгалахын тулд хууль тогтоох дээд байгууллага 126 гишүүнтэй болсон. Ингэснээр олон намын дуу хоолой, олон ургальч үзэл УИХ-д орж ирсэн.
Тэрээр Хөгжлийн 14 мега төслийг хэрэгжүүлэхийн төлөө хамтарсан Засгийн газар байгуулж зүтгэсэн. Уг 14 том төслөөс тав нь бодитойгоор хөдөлсөн гэх албан мэдээ бий. Тухайлбал, Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцын санхүүжилтийг Ерөнхий сайд өнгөрөгч намар БНХАУ-д айлчлахдаа шийдсэн. Хоёр улсын Засгийн газар хоорондын тусгайлсан зээлийн хэлэлцээрийг байгуулснаар төслийг хэрэгжүүлэх 253 сая ам.долларын асуудлыг шийдсэн.
Эрдэнэбүрэн УЦС-ын төсөл хэрэгжиж эхэлснээр баруун бүс нутгийг эрчим хүчээр бүрэн хангаж, Алтай-Улиастай болон Төвийн эрчим хүчийг дэмжин ажиллах бололцоо нээгдэнэ. Мөн энэ оны нэгдүгээр сард Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг орлуулах тухай төслийг Их хурлаар баталсан. Ингэснээр Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд байрлах “Зөөвч-Овоо”, “Дулаан-Уул”-ын ураны ордыг ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулагдаж, Монгол-Францын хамтарсан ураны төсөл хэрэгжиж эхэлсэн. Мөн саяхан Гашуунсухайт-Ганцмодны боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалт эхэлсэн. Уг төмөр зам ашиглалтад орсноор нүүрсний экспорт жилд дунджаар 83 сая тонн байгаагаас 165 сая тонн болж нэг хүнд ногдох ДНБ-ийг 10 мянган ам.долларт хүргэнэ гэсэн тооцоолол бий. Мөн хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрээр тохирсон Шивээхүрэн-Сэхэ, Бичигт-Зүүнхатавч, Ханги-Мандал боомтууд төмөр замаар холбогдох нөхцөл бүрдэж буй. Эдгээр стратегийн гол төслүүд хэрэгжиж эхэлснээр Монгол Улс ёстой нэг улс шиг улс болох ийм л бодит үр дүн хүлээж буй. Ард түмэнд хэн Ерөнхий сайд байх нь огтоос падгүй. Сонин биш. Гол нь бүтээн байгуулалтын ажлууд явагдаж, улсын эдийн засаг сэргэж, галзууртлаа өсөөд буй ам.долларын ханш бууж, ахуй амьдрал нь бодитойгоор дээшлэх нь чухал.
Хэрвээ Ерөнхий сайд огцрох аваас энэ олон төсөл хөтөлбөрийн хувь заяа бүрхэг болно. “Энэ бүхэн ямар Л.Оюун-Эрдэнийн санаачилсан төслүүд үү. Монгол Улсын төсөл юм байгаа биз дээ. Л.Оюун-Эрдэнэ унахаар хамт унах хэрэг үү” гэх асуулт гарна, мэдээж. Гэвч сүүлийн 40 жил, 50, 60 жил яригдаж байгаа төсөл хөтөлбөрүүд Оюун-Эрдэнийн засгийн үед бодитойгоор хөдөлж, эдийн засгийн хувьд байгааг бид бүхэн харж байна. Стратегийн том төслүүд ингэж урагшилж байгаагийн гол үр дүн ердөө л төр засгийн тогтвортой байдал. Дээрээс нь Ерөнхий сайд “Хэрвээ УИХ итгэл үзүүлэхгүй бол 14 мега төсөл, Баялгийн санг байгуулахгүй” гэдгээ Их хурлын индрээс мэдэгдчихсэн.
Ерөнхий сайд ажил, хулгай ярьсаар ирсэн гэж хэлсэн. Хийсэн ажил нь тодорхой. Харин хулгайн тухайд гэвэл, Хөтөлийн цемент, Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр, Бор-Өндөрийн хувьчлал, Эрдэнэс Таван толгой компанийн нүүрс, Хөгжлийн банк гээд бүх хулгайг илчилсэн. Өөртэйгөө мөр зэрэгцэн тэмцэж явсан, Их хурлын гишүүн байсан, дэд дарга байсан, сайд байсан нөхдөө шоронд хийж хулгай, луйвар авлигатай тэмцсэн.
Засгийн газар унахад дагаад төсөл хөтөлбөрүүд нь унадаг бичигдээгүй хууль Монголд нэгэнт тогтсон. Тиймээс ард түмэн, ялангуяа аливаад ул суурьтай ханддаг тулхтай хүмүүс засаг тогтвортой байхыг эрхэмлэдэг. Ганцхан жишээ хэлэхэд, Н.Алтанхуягийн Засгийн газар хэрвээ огцроогүй бол улс орны хөгжил өөр болох байсан гэдэг одоо хэрнээ улс төрийн хүрээнд яригддаг. Олон аймгийг засмал замаар холбосон, Чингис бондын хүрээнд зам барилга, үйлдвэржилт, шинэ сумын төв мөн гудамж төслөөр Улаанбаатар хотын замын шинэчлэл бүтээн байгуулалтын ажлууд хийгдсэн байдаг.
Төсвийн тогтвортой байдлын хуулийн хүрээнд Засгийн газар Монголбанктай уялдаатай ажиллаж Үнэ тогтворжих хөтөлбөр хэрэгжүүлэн Монголбанкаар дамжуулан зээл өгч аж ахуйн нэгжүүдээ хөл дээр нь босгосон, мөн боловсролын салбарт хийсэн реформ зөв монгол хүн зэрэг олон хөтөлбөр нь Засгийн газар огцорсноор зогсонги байдалд орсон. Ер нь Н.Алтанхуягийн Засгийн газраас хойш АН өөдөө нар хараагүй уруудсан тухай судлаачид хэлдэг. Улс орны ирээдүйн төлөө зүтгэж буй Ерөнхий сайд, засаг солигдох ямар хорлонтойг ганцхан жишээнээс харахад ийм байна.
Засаг унахад ам.долларын ханш хамт унадаггүй нь үнэн. Хэрвээ цуг унадаг бол хэдэн ч засаг огцроход хамаа алга. Харамсалтай нь засаг огцрох бүрт ам.долларын ханш улам чангарч, юмны үнэ тэнгэрт хадаж, эцсийн эцэст зовлон зүдгүүр лай ланчгийг нь ард түмэн л нуруундаа үүрдэг. Улс орны байдал улам доройтдог учир засаг унахад эдийн засаг чинь зүгээр үү гэж асуугаад байна л даа. Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайдын суудлаас буулаа гэхэд Их хурлын гишүүнээ хийгээд л явчихна. Хамгийн гол нь энэ олон төсөл хөтөлбөр зогсонги байдалд орох вий гэхээс харамсал халаглал төрж байна.
Дараагийн Ерөнхий сайд энэ бүх төсөл хөтөлбөрийн төлөө эцсийг нь үзэх шиг зүтгээ ч үү, үгүй ч үү. Тиймээс учир мэдэхгүй залуучуудын дуу хуур болсон жагсаалд нийгмээрээ автаж засгаа огцруулах цаг нь мөн үү, биш үү гэдгийг ул суурьтай бодох хэрэгтэй. “Засгийн газар огцрох амархан нь үнэн. Гагцхүү улс төрийн тогтворгүй байдлаас үүдэн ирээдүйд үүсч болох алдагдсан боломжийн өртөг ямар хэмжээнд байх вэ гэдгийг бид өнөөдөр олон талаас нь шүүн хэлэлцэх учиртай” гэж Ерөнхий сайд өчигдөр чуулганы хуралдааны эхэнд хэлснийг бодох хэрэгтэй.
Ер нь тэгээд түүний хэлснээр Хамтарсан Засгийн газар Үндэсний баялгийн санг бүрдүүлэх стратегийн ордуудын 34 хувь, түүнд ногдох баялгийн төлбөрийг хуримтлалын сангаар дамжуулан ард түмэнд тэгш хуваарилах хэлцэл бас тэмцэл ид дундаа үргэлжилж байх үед, Ухаа худаг ордын асуудлыг Засгийн газраас өргөн барьж УИХ-ын ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж эхлээд долоо хоног болж байгаа энэ цаг хугацаанд, есдүгээр сард болох Оюу толгойн арбитрийн маргаан Онтрегийн ордын хөрөнгө оруулалтын гэрээг хийх ажил ид дундаа өрнөж байх үед засгаа огцруулъя гэж байгаа нь зөв үү. Үүнээс гарах үр дүнг нь хэн хүнгүй бодож үзсэн юм байгаа биз дээ. Нэг хүнийг огцруулах нэрээр улс орныхоо хувь заяаг арагш нь татаж унагаж байгаа юм биш биз дээ.
Д.БАТБолД
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
