УИХ-ын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2022.06.02) нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигчдийн томилгооны асуудлыг хэлэлцэв.
УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хороо 2022 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн хуралдаанаараа Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигчийн асуудлыг хэлэлцсэн бөгөөд энэ талаарх Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнхцэцэг танилцуулсан.
Тэрбээр танилцуулгадаа, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.12 дахь хэсэгт “Комиссын гишүүнийг сонгон шалгаруулах журмыг Хууль зүйн байнгын хороо батална.” гэж заасны дагуу Хууль зүйн байнгын хорооны 2020 оны 04 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 02 дугаар тогтоолоор “Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнийг сонгон шалгаруулах журам”-ыг баталсан. Сонгон шалгаруулалтыг шударга, нээлттэй, ил тод, ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид явуулах зорилгоор сонгон шалгаруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын алба, Улсын Их Хурал дахь олонх, цөөнх, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Төрийн албаны зөвлөл, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, Өмгөөлөгчдийн холбоо, Хүний эрхийн форум, хэвлэл мэдээллийн зөвлөлийн төлөөллийг оролцуулан байгуулсныг дурдаад Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүний сонгон шалгаруулалтад гурван оролцогч, Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүний сонгон шалгаруулалтад зургаан оролцогч буюу нийт есөн оролцогч материалаа ирүүлсэн бөгөөд хууль болон журмын шаардлага хангаж байгаа таван оролцогчийг бүртгэн сонгон шалгаруулалтыг явуулсан гэв.
Мөн Ажлын хэсэг холбогдох хууль тогтоомжийг баримтлан тодорхой үе шаттайгаар сонгон шалгаруулалтыг явуулсан бөгөөд Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.5 дахь хэсэгт "Ажлын хэсэг сонгон шалгаруулалтад хамгийн өндөр оноо авсан иргэдээс сул орон тоо гарсан гишүүний тоогоор нэр дэвшүүлж, Хууль зүйн байнгын хороо нэр дэвшигчийн сонсгол зохион байгуулна." гэж заасныг үндэслэн Хүний эрхийн Үндэсний комиссын гишүүнд Сангишаравын Дондовыг, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.3 дахь хэсэгт “Ажлын хэсэг сонгон шалгаруулалтад тэнцэж, хамгийн өндөр оноо авсан иргэнийг нэр дэвшүүлж, Хууль зүйн байнгын хороо томилгооны сонсгол зохион байгуулна.” гэж заасныг үндэслэн Ядамжавын Цэлмэнг Хүний эрхийн Үндэсний комиссын Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшүүлж, Хууль зүйн байнгын хороонд танилцуулсан болно. Хууль зүйн байнгын хороо Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигчтэй хийх нэр дэвшигчийн сонсголыг 2022 оны 05 дугаар сарын 04-ний өдөр зохион байгуулсан гэж байлаа.
Байнгын хорооны хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцэх үед УИХ-ын гишүүн Ш.Адьшаа Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигч Ядамжавын Цэлмэнгээс урьд нь эрхэлж байсан мөрдөн байцаагчийн ажил нь уг албан тушаалд ажиллахад нөлөөлөх эсэх, одоогийн хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажил ямар түвшинд байгаа талаар болон цаашид эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хийхээр төлөвлөсөн ажлын талаар асуулт асууж, хариулт авсан болно. УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар Хүний эрхийн Үндэсний Комисс нь Үндсэн хуулийн байгууллага бөгөөд томилогдвол хэнээс ч хараат бус, бие даасан байдлаар ажиллах талаар, УИХ-ын гишүүн Ш.Адьшаа Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүний алба нь өндөр хариуцлагатай алба бөгөөд хүний эрхийг хамгаалах тогтолцоонд шинэчлэл хийж ажиллах талаар, УИХ-ын гишүүн С.Одонтуяа нээлттэй сонгон шалгаруулалтаар албан тушаалтнуудыг томилж байгаа нь сайн жишиг бөгөөд гадаадад байгаа эрх нь зөрчигдсөн монголчуудын төлөө санаачлагатай ажиллах, эрүүдэн шүүх явдлыг таслан зогсоох, урьдчилан сэргийлэх талаар санал хэлсэн гэдгийг Ц.Мөнхцэцэг гишүүн танилцуулгадаа дурдсан.
Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнд нэр дэвшигч Сангишаравын Дондовыг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 76.9 хувь нь, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигч Ядамжавын Цэлмэнг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 76.9 хувь нь дэмжиж, УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд хэлэлцүүлж, Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнээр томилуулах нь зүйтэй гэж үзсэн болно гэдгийг Ц.Мөнхцэцэг танилцуулгадаа тодотгов.
Нэр дэвшигчдээс УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр, Ш.Адьшаа нар асуулт асууж, үг хэлэв. Гишүүдийн зүгээс нэр дэвшигчдийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлэхийн зэрэгцээ Монгол Улсын хувьд эрүүдэн шүүх асуудалд онцгой анхаарах цаг болсныг онцолж байв. Мөн нэр дэвшигч Я.Цэлмэнд цагдаагийн байгууллагад олон жил ажилласан мөрдөн байцаагч хүн энэ албан тушаалд томилогдохоор болж байгаа тул цол үйлчлэхгүйг санаж, ард түмний өмнөөс томилогдон ажиллаж байгааг ойлгож, хууль хүчний байгууллагад хяналт тавих учраас зоримог, шударга ажиллахыг анхааруулж байлаа.
Ингээд Сангишаравын Дондовыг Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын гишүүнээр томилохыг дэмжье гэсэн саналын томьёоллоор санал хураахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 59.5 хувь нь дэмжсэн бол Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнээр Ядамжавын Цэлмэнг томилохыг дэмжье гэсэн саналын томьёоллоор санал хураахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 53,5 хувь нь дэмжсэн тул нэр дэвшигчдийг томилох тухай УИХ-ын тогтоолын төслүүдийг баталснаар чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаан өндөрлөв гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.