УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны 2022 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн хуралдаанаар Далай ашиглах тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулсан юм.
Хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн танилцуулгыг тус ажлын хэсгийн ахлагч Б.Энх-Амгалан хийлээ.
Ажлын хэсэг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, 43.4 дэх хэсгүүдийг үндэслэн нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр олонхын дэмжлэг авсан саналуудыг төсөлд тусган Далай ашиглах тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын эцсийн хувилбарыг боловсруулсан бөгөөд чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар олонхын дэмжлэг аваагүй хөлөг онгоцыг алсын зайнаас хянах зохицуулалтын талаар нэмэлт саналын томьёолол бэлтгэн ажиллалаа гэлээ. Хуулийн төслийн хамт өргөн мэдүүлсэн Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өөрчлөн найруулах саналын томьёолол чуулганы нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр дэмжигдсэнтэй холбогдуулан Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.5 дахь хэсгийг үндэслэн боловсруулсан Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна.
Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд асуулт асуусан. Тэрбээр, Сингапурт хөлөг онгоцны бүртгэл явуулах нэг компани байгуулсан юм байна. Тэр компаниасаа хураамж авдаг. Гэхдээ компанийн орлого тодорхойгүй. Цаад талдаа асар их хэмжээний орлого орж ирдэг гэсэн мэдээлэл байна. Гэтэл олдог орлогоо нуухын тулд компаниа татан буулгах гэж байна гэсэн мэдээлэл бас ирээд байна. Компаниас ямар хэмжээний орлого орж ирсэн юм, тэр компаниа татан буулгах болсон үндэслэлийг мэдмээр байна хэмээсэн.
Зам тээврийн хөгжлийн яамны Далай ашиглалт, усан замын тээврийн хэлтсийн дарга Д.Жавхлан, Манай улс хөлөг онгоцны бүртгэлийн үйл ажиллагаа явуулах туршлага байхгүй байсан болохоор анх 2003 онд Сингапурт хамтарсан компани байгуулсан байдаг. Энэ компани сүүлийн хэдэн жилийн хувьд 1-1.2 сая ам.долларын орлого олдог байсан. 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар энэ компанийн асуудлыг авч хэлэлцээд татан буулгахаар шийдвэрлэсэн. Ингээд 2021 оны 03 дугаар сарын нэгнээс үйл ажиллагааг нь бүрэн зогсоосон. Одоо татан буулгах ажиллагаа нь Сингапурын хуулиар дуусгавар болж байгаа.
2021 оны 03 дугаар сарын нэгнээс хойш хөлөг онгоцны бүртгэлийн үйл ажиллагааг Монгол Улсын Далайн захиргаа эрхлэн явуулдаг болсон. Үүнээс хойш жилд ойролцоогоор хоёр тэрбум төгрөг олж байгаа. Өмнө нь хамтарсан компани бүртгэл хийдэг байхад ийм хэмжээний орлого олдог ч тэнд ажиллаж байсан 4-5 хүний цалин хангамж, бусад зүйл зарцуулагдаад 600-700 мянган ам.доллар тэндээ үлддэг байсан бол одоо Далайн захиргаан дээр бүртгэл хийгдсэнээр хоёр тэрбум төгрөг тэр чигээрээ монголдоо орж ирдэг болсон гэсэн хариултыг өгсөн.
Ингээд Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.1 дэх заалтыг үндэслэн Ажлын хэсгээс боловсруулсан зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хураалт явуулав. Ажлын хэсэг төслийн 34 дүгээр зүйлийг “Монгол Улсын хөлөг онгоцны бүртгэлд бүртгэгдсэн хөлөг онгоц нь байршил тогтоох харилцаа холбооны төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байна. Хөлөг онгоцыг алсын зайнаас хянах үйл ажиллагааны журмын далайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага батална” хэмээн өөрчлөн найруулах саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн.