Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж өөрийн сошиал хуудсаар дамжуулж, “Улаанбаатараас ярьж байна” нэвтрүүлгийг үзсэний дараах байр сууриа илэрхийлжээ
Ц.Элбэгдорж : Оюун-Эрдэнэ ээ, чиний эвлүүлсэн рекламыг би сая харлаа. ЧИ их сандарч байгаа юм байна.Надтай нүүр тулахаараа дүү чинь больё гэх нь холгүй байдаг. Надаас бусад нь чамд аюул гэж харагдахаа больж. Чиний нүд чинь бөглөрч, чих чинь таглагдсан байна. Чимээгүй байгаач, чамд хүмүүс дургүй болсон. Чи Монголыг Хойд Солонгос болголоо гэж бодсон уу.Дикторын хоолой дэвсэж, ашиглаж энэ тэр. Мэдээллийн их урсгалд орчин цагийн хүмүүс хэрсүүжсэн. Өөрийгөө магтсанд нь биш муулуулсанд нь итгэдэг, сонирхдог болсон. Чамайг олон улсын хэллэгээр нассист гэж байгаа юм. Өөртөө дурласан, өөрийгөө шүтсэн гаж дон. Уг нь би чиний нэрийг дурсахгүй байя гэж хатуу бодсон. Монголоо харахаад элэг хүндрээд байх юм. Чи эх орноо шорон шиг, социализмын үеийн уурын зуух шиг болголоо. Хүмүүс тэндээс бас зугатахын түүс болж байна.
Оюун-Эрдэнэ ээ, чи намайг буруу уншсан. Чи намайг мафи гэж уншсан. Чи бүүр том болох гэж оролдоод буруу замаар яваад байна. Эрх мэдэл рүү улам шунаад л... Хууль бус бизнест хутгалдаад. Төрийн хулгайг дэлбэртэл нь өөгшүүлээд... Олон жилийн өмнө цээжилсэн үлгэрээ үргэлжлүүлж давтаад. Зоригийн хэргийн алуурчдыг мөрдөгчид илрүүлсэн. Хууль шүүх тогтоосон. Тэр алуурчид одоо ч сэжигтэн хэвээрээ. Чи Ерөнхий сайд болоод эхний хийсэн үйл, уулзсан хүнээсээ эмээж байгаа. Чи шалгагдана нэг өдөр. Зоригийн алсан хэргийг санаатай будилуулдаг. Алуурчидтай хамсаатан болсон этгээдүүд үргэлж сандралтай байгаа. 26 жилийн өмнө юу болсныг бид яаж шалгуулсныг, Монголын Ардчилал юу туулсныг түүх гэрчилнэ. Коммунистууд аллагыг бидний эсрэг яаж ашиглаж ирснийг би мэднэ. Аллагын эзэн олдохгүй цөөн хоноход би АНУ-ын Элчин сайдтай албан ёсоор уулзаж, хөндлөнгийн олон улсын мөрдөгчид ирүүлэхийг хүсч байсан. Ажлын хэсгийг хаанаас байгуулдаг, хэн өөрчилж тараадгийг хуульчид хэлнэ. Юун тэнд Ерөнхий сайд оролцох. Хүний алуулсан бидэнд тийм үйлдэл байтугай, санаа ч төрөөгүй. Алуурчдыг олоход бүх талаар тус дэм болохыг хичээж ирсэн. Би энэ тухай хэзээ ч хэнтэй ч ярихад цааргалж байгаагүй. Хамгийн сүүлд олон хүний дунд шууд нээлттэй 2021.05.18-ны орой клаб хауст болсон дэлгэрэнгүй яриа миний фэйсбүүкт бий.
Манай хууль шүүхийн ажилтнууд чиний бодож байгаа шиг хямд, хялбархан хүмүүс биш. Тэд тусгайлан тэр мэргэжлээрээ сурсан, хууль барьж ажилладаг. Хуульчийн мэргэжил бол өөрийн онол аргазүй, дэс дараалалтай. Тэд сургалт, дахин сургалт, хяналт шалгуур ажлаар өөрийгөө байнга сорилд байлгадаг хүмүүс. Зүгээр нэг дурын гялгар хамартай, качгарт тохиолдлоор тийм хариуцлагатай ажил үүрүүлнэ гэж байхгүй. Зарим нэг асуудал гарсан байж болно. Гэхдээ түүгээр бүхнийг харлуулж болохгүй. Чамд тодорхой хэлье. Хийсэн хэрэгтэй ҮАБЗ дэлгэрэнгүй танилцсан. Х.Баттулга Ерөнхийлөгч, М.Энхболд УИХ-ын дарга, У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд байсан. Ба бэгүй бичлэг нь цаасан дээр аудиогоор бий. Харин чи Зоригийг алсан хэргийг юу ч мэдэхгүй хөөрцөглөж, өмгөөлсөн. Алуурчдыг нь ивээлдээ авсан. Нийгэм тэр чигээрээ харж байгаа.
Оюун-Эрдэнэ ээ, чи юу хийснээ харж байна уу. ТВ-ээр бэлдсэн 2 цаг 25 минутын рекламаа цацуулж чадсан ч хүмүүст тэр хогоо хүчээр үзүүлж чадахгүй. Эхлэлийг хараад ой гутлаа. Сэжиг хүрэм гэж улсууд ярьж бичиж байна. Чи ковидыг амжилт гэсэн тархи угаалтаар нэвтрүүлгээ эхэлсэн. Ковидоос болж монголчууд хэчнээн их зовж шаналсныг, албан тушаалтнууд яаж иргэдийг доромжилж байсныг, яаж завшиж, идэж уусныг чи мэдэхгүй байна уу. Чамайг Монгол Улсын Ерөнхий сайд байхад Монгол Улс хүн амдаа ногдох ковидын үхлээр дэлхийд тэргүүлсэн. Одоо ч сандал нь эзгүй олон айл өрх бий. Чи ард түмнээсээ уучлалт гуйгаагүй. Хэдэн их наядын хяналтгүй зардлын тайланг тавиагүй. Олон улсад бидний оролцоотой маш их мөнгө боссон. Монголд 900 гаруй сая доллар ирсэн. Чиний ажил дандаа хоёр нүүртэй байх юм. Чамайг тойрсон хүмүүс л сайн сайхан амьдарч байгаа байх. Бусдынх нь амьдрал нойл заалаа. Чамайг хүмүүс нойл гэж нэрлэж дуудаж байгаа. Чи авлигатай тэмцэж байна гэж хашгирдаг. Гэтэл төрийн оролцоо хулгай дарамт газар сайгүй нэмэгдсэн. Жирийн бүтээлч иргэн ажил бизнесээ тайван эрхлэх орон зай алга. Засгийн эрх мэдлээс гадна Оюун-Эрдэнийн оролцоогүй чиний мэдэхгүй хийгддэг хулгай дээрэм гэж байхгүй. Чи модон жорлон дотроо батгана сэвж суугаа хүн шиг зүйл ярихын. Гэтэл тэнд хүндэрдэг хүний тоо хэдэн мянгаар нэмэгдээд байдаг. Идэж уух нь хэдэн их наядаар яригдаад байдаг. Монголд шүүх шиг дарамттай институт байхгүй. Үйлдвэрчин, пиарчингүй газар. Чиний үгэнд орохгүй байна уу. Тэгвэл шүүх бие даасан байдлаа бага ч болов хадгалж байгаа юм байна. Миний үед шүүхийн үйл ажиллагаа ил тод, шийдвэр нээлттэй болсон. Шүүхийн захиргаа шалгаруулалт, хяналтыг шүүн таслах мэргэжлийн үйл ажиллагаанаас нь салгасан. Шүүгчид дарамт ирвэл мэдүүлэг бичдэг болгосон. Шүүгч болох үүд хаалга бичиг цаасанд Ерөнхийлөгч оролцох боломжгүй болгосон. Бүх шалгуурыг давсны дараа энэ хүн шүүгч боллоо гэсэн зарлигт гарын үсэг зурдаг. Өөр хүн зурах уу, Үндсэн хуулийн заалттай. Хууль нь өөрчлөгдвөл шүүгчийн үнэмлэхийг шинээр Ерөнхийлөгч олгож л таарна. Хар цагааныг ялгадаг шүүхээ, шүүгчээ дэмжиж өргөж байж, улс оронд хуульт ёс тогтдог. Төрийн тийм ухаан бодлого бидний өвөг дээдсээр уламжилж ирсэн. Монголын шүүхийн бие даасан байдал 65 хувьд хүрлээ гэж олон улсын байгууллага дүгнэсэн үе байсан. Шударга хүн шүүх рүү дайрдаггүй. Шүүхийн шийдвэрийг өөлж гоочилдоггүй. Хуулийг дээдэлдэг хүн шүүхийг доош хийдэггүй юм. Хулгайч, худалч, хуулийг зөрчдөг хүн шүүх рүү ноцдог.Чи Бэрхийнхээ Улаанбулангаас гарах болоогүй юу. Бас систем гээд нэг үг цээжилчихсэн. Наадах чинь коммунист ойлголт.
Оюун-Эрдэнэ ээ, чиний сайд нэг бүр шахам тендерчин, санчин, төсөвчин, авлигач байгаа. Чи үнэхээр шударга юм бол сайд нараа сонгуульд нэр дэвшүүлэхээ болиоч. Намынхаа удирдах зөвлөлийн гишүүдийг ч нэг адил. Над шиг 5-7 жил шалгуул. Тэгээд улс төр ярь. Чи эрүүл хүн үү.Чамд юу тохиолдов. Хоолны чинь хордлого тархи руу чинь орсон уу. 1998 онд амь насаа алдсан Зориг, 2016 онд Монголын мэдэлд ирсэн Эрдэнэтийн 49 хувь холбоотой ч гэх шиг. Оросууд бидэнд сонголт өгдөггүй юм. Эрдэнэтийн 49 хувь зөв цагтаа зөв үедээ Монголд ирсэн. Би тэр 49 хувьд бүтэн шалгагдаж, хавтаст хэрэгтэй нь танилцсан. Тэр хэргийн материал нь ялынх биш, шагналын тодорхойлолт шиг...Би тэр залуусаар үнэхээр бахархсан. Чи Чингисийн Монголын хийморийг эр зоригийг үхүүлж байгаа. Хөшөөг нь барьж нурааж элэг авна. Их нүгэл үйлдэж байгаа. Чингисийн монголчууд том зүрхтэй. Чи монголыг алж байгаа. Чи монгол хүний зориг эрмэлзлэлийг дайнгүй алж байна. Хариас захиалга авч монголын төлөө, эрх чөлөөний төлөө зүрх сэтгэлтэй бүхнийг егүүтгэх гэж чи чичирч байгаа. Ард түмэн нүдтэй шүү. Чи Монголын төмөр замын талыг хойноос авчирч чадсан уу. Төсөл нь бэлэн Эгийн гол, Тавантолгойн цахилгаан станцыг бариулсан уу. Зэс хайлуулах, зэсээр юм хийх үйлдвэр хаана байна. Ураны гэрээ юу болов. Чамд нэрлэчих нэг бүтээн байгуулалт хөрөнгө оруулалт байна уу. Чи Эрдэнэтийг төрийн өмчийн аж ахуйн нэгжүүдийг олон нийтийн болгосон уу. Хүмүүсээ ингэж чөмөгжүүлье. Тэтгэвэр цалингаас нь хэд дахин бодит орлоготой болгоё гэж чамд давтан давтан хэлж байсан. Чи хийсэнгүй, чадсангүй. Би чамайг бүтээсэн зүйлээ хийх ажлаа ярих болов уу гэж бодсон.. Чи шүгэлдсээр 8 жил боллоо. Бамбарууш кафе, 49, Элбэгдорж гэж гонгиносоор дууслаа.
Дахиад үлгэр. Чи өсч болдоггүй хүн, үнэн юм ярьж болдоггүй хүн. Оюун-Эрдэнэ ээ, чи үнэхээр үнэнийг хүсч байгаа бол хоёулаа олон түмний өмнө ил ярилцъя. Монголоор ч, англиар ч, оросоор ч би бэлэн. Оюутнуудын төгсөлт диплом гээд зав багатай байгаа ч чамтай суухад зав гаргана. Технологи бэлэн байна. Газрын хол ойрт ялгаа байхгүй. Зүүмээр дамжуулаад чиний дуртай ТВ-ээр халз ярилцсан ч болно. Би чамайг дуудна. Чи бас урилгаа хэлээрэй. Дашрамд чамайг юу хийж, ямар үр дагавар гай дагуулж байгааг олон улсад хэлэлцэж, тогтоол шийдвэр уриалга гаргасаар байна. 1989 оны хүйтэн өвлөөс эх авсан Монголын Ардчилал эрх чөлөөг хүн төрөлхтөн чухал нэг ололтоо гэж үздэг. Тэр түүхэн сонголтоо монголчууд сүйтгүүлчихгүй хадгалж яваасай гэж хүсдэг. Саяхан дэлхийн Ардчиллын холбоо Ази номхон далайн бүст Виллингтонд цуглаж хуралдсан. Монголын байдал, ардчилал, болох гэж байгаа сонгуулийн талаар тусгайлан санаа тавьж тогтоол гаргалаа. Ноднин 12 сард Вашингтонд хуралдахдаа тусгайлан анхаарал тавьсан. Шинэ хуучин тогтоолыг би биечлэн олон хүргэх үүрэгтэй. Танилцуулна аа. Оюук аа, чи ардчиллыг эрхэмлэдэг дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн шийдвэрт бусад дисспастын адилаар эгдүүцэж хорсож, өс зангидаж явдгийг сайн мэднэ. Түмэн олон ярьж байна.
ҮГүй тэр, ахиад л зохиол. Тийм албан тушаалтнуудыг нэг дор дуудах, тэр тусмаа их тэнгэрт байж болохгүй. Албаны ёс зүйн наад захын код ойлголт алга. Тийм уулзалт, шампаск болоогүй. Бүгд худал. Эхний шалгалтаар шууд унана. Чиний бохирдсон оюун л ийм юманд итгэнэ. Худал хүний нээрээ олон гэж. Арга ядаад чи тэр хүмүүсийг үнэнээ ярина гэнэ. Бүү горьд. Новш л бш бол тэд чиний бохир долоохгүй. Хоёр нүүртэй хүнээс шударга юм хүлээх боломжгүй. Үнэн гарахгүй. Сонголттой хэрэгждэг шударга ёс гэж байхгүй. Оюун-Эрдэнэ ээ, чи худлаа ярьж байна. Үнэхээр шударга байсан бол намайг юу ч гэж байсан би чамайг дэмжинэ. Хуулийг тэгш хэрэгжүүлнэ гэж чи худлаа ярьсан. Авлигатай тэмцэнэ гэж худлаа шүгэлдээд байна. Анх талбай дээр байнгын хорооны дарга ч болохгүй гээд жагсч байхад чинь би чамайг дэмжиж л байсан. Би сошиалд хүртэл бичсэн. М.Энхболдыг чирээд буулгасан нь гоё. Тэр хутга ханцуйлж өрөөнд нь ордгоос бусад нь. Намынхаа бүх хулгайчтай тэгж тэмцэх байх гэж харсан. Энд МАН-ын жирийн гишүүд буруугүй. Энхболд бид хоёрыг МАНАН мафи гэж ирээд холбох гэж олон жил оролдлоо. Бид хоёрт хамтраад үйлдсэн юм байхгүй. Хамгийн холбоогүй, өөр өөрийн замаар яваа хоёр хүн. Улс төрийн, үзэл санааны, сонирхлыг ямар ч холбоо байхгүй. Харин одоо бол чи албан тушаалд хүрсэн шүлэнгэтсэн гэмт бүлэглэлийн толгойлогч болсон.
Хаацайлагч, улаан хамгаалагч болсон. Ганц нэг золиосны юмаа хаяж өгнө. Чи өөрөө үлдэнэ. Үүнд чинь хууль шүүх эгдүүцээд байгаа юм. Ийм гэмт бүлэглэлийг тараах ч багадна. Ер нь шинэ хууль гаргаж намуудыг тарааж, цоо шинэ зарчим шалгуураар шинээр зохион байгуулах хэрэгтэй. Монголын Ерөнхий сайдыг худалч гэдгийг олон улсад баталчихаад байна. Авлигатай тэмцээд байгаа дүрд тоглодог. Гэтэл Авлига нь өсөөд байдаг. Чиний үед хамгийн өндөр түвшинд хүрлээ. Өнгөрсөн жилийн дүнгээр 121 гэж дэлхийд зарлагдлаа. Миний үед 120-оос таван жил дараалан уруудаж, 72-т хүрсэн. 48 шатлалаар Монголын авлигын үзүүлэлт буурсан. 2016 онд та нар сонгууль ялаад эргээд өссөн. Хэрэв манай авлигын үзүүлэлт 20 руу орсон бол би чамд алга ташина. Надад чамайг ярих хувийн болоод албан тушаалын улс төрийн сонирхол байхгүй.
Оюун-Эрдэнэ ээ, чиний худал хулгай Монгол улсыг муухай харагдуулж байна.Өөрөө рекламандаа тоглож, өөрөө чиглүүлж, зааж монтажлаж, ийм эвлүүлэг мөнгө төлж цацаж буй нь улсаа хорлож байгаа юм. Тэр 14 тв-ийн жагсаалтыг, Ерөнхий сайд нь ийм юм үзүүлж байгааг хараад л манай хэвлэлийн эрх чөлөөний үзүүлэлтийг олон улсад унагаж тэмдэглэдэг.
Оюун-Эрдэнэ ээ, чиний энэ ухуулгын бүдүүлэг хадлага манай эрх чөлөөт байдлыг, Монголын нэрийг ямар ч дайснаас илүү сүйдэлж байгаа юм. Нөгөө ардчиллын баянбүрд хатаж байна гэж харна. Монголд ардчилал зөвхөн улстөрийн тогтолцооны асуудал биш. Ардчилал эрх чөлөөт байдал бол Монголын хувьд тусгаар тогтнолтой бие даасан байдалтай дүйцэхүйц ойлголт. Ямар ч дайсан Монголд ийм аюул учруулаагүй. Харин Ерөнхий сайд нь санаатай зохион байгуулалттай үүнийг хийж байна. Тиймээс чамайг үзэхгүй байгаа юм.
Ямар ч улс төрч гардан Үндсэн хуульд халдаж байгаагүй. Чи хоёр удаа халдлаа. Олон зүйлийг дордууллаа. Манай улсын Их хурал 126 гишүүнтэй болоод урдахаасаа дээрдэхгүй. Энэ бол эрх баригч Оюун-Эрдэнийн хулгайн бүлэглэл олны олонд дулдуйдаж, сандал суудалтайгаа үлдэх зальт арга. Намын жагсаалтаас гадна тойрогт хэн эхэнд нь жагсах вэ гэдэг зодоон болно. Намын даргын эрх улам төвлөрнө. Энэ сайн явдал авчрахгүй. Их мөнгө их хулгай эрх мэдэл түүнийг улам аймхай, хоёр нүүртэй худалч болгоно. Тэр та бүхэн аюултай дайсны тухай үлгэрээ ярьсаар Монголын өнгөтэй өөдтэй болгоныг алга болгосоор байх болно. Харсан юмшиг хэлье. Ард түмэнд ямар ч эрх мэдэл очихгүй. Бүсчилсэн ямар ч хөгжил ирэхгүй. Бүрэн эрхээр халхавчилсан баахан хуйвалдаж идэгчдийн тоо нэмэгдэнэ. Монголоо өмөөрсөн улсууд улам хавчигдана. Цөөнх болно. Оюун-Эрдэнэ ээ, чи өөрчлөлтийн гарчгийг ашиглаад агуулгыг хаясан. Чи өөрийгөө л бодсон.
Чамд бусдаас ялгарах 2 юм бий. Хулгай, хэмжээгүй их мөнгө, тэр мөнгөөр угждаг хязгааргүй олон цулам. Хууртсан, арга ядахдаа чиний бохир мөнгөнд гар сарвайсан хүмүүс нэг өдөр чиний эсрэг босно...
